Trận bóng đá trong khuôn khổ vòng loại World Cup được coi là “giọt nước tràn ly” khiến hai quốc gia Nam Mỹ quyết ăn thua đủ với nhau bằng máy bay, súng máy.
Theo War History Online, trong khuôn khổ vòng loại World Cup năm 1969, đội tuyển Honduras gặp đội tuyển El Salvador ở vòng đấu bảng.
Hai đội thi đấu theo thể thức lượt đi – lượt về trên sân nhà của nhau. Ở trận đầu tiên diễn ra vào ngày 8.6, Honduras chiến thắng trên sân nhà ở thủ đô Tegucigalpa. Chính từ trận đấu bóng đá này mà căng thẳng giữa hai nước ngày càng leo thang, vượt ra ngoài khuôn khổ sân cỏ, mở rộng ra cả chiến trường.
Hiềm khích dai dẳng
El Salvador là một trong những quốc gia có dân cư đông đúc nhất ở Nam Mỹ trong giai đoạn những năm 1960 của thế kỷ trước.
Honduras là một quốc gia nhỏ hơn nhiều với dân cư thưa thớt. Cuối giai đoạn 1960, khoảng 300.000 dân El Salvador sinh sống và làm việc (chủ yếu là bất hợp pháp) ở Honduras.
Chính quyền El Salvador đổ thêm dầu vào lửa khi tuyên bố, đất đai được sở hữu bởi người dân El Salvador sẽ thuộc về El Salvador, bao gồm cả các mảnh nằm trong lãnh thổ Honduras.
Căng thẳng đạt đến đỉnh điểm khi hai đội nằm cùng bảng đấu và phải thi đấu play-off (trận đấu quyết định để tranh một suất cuối cùng vào vòng tiếp theo), trong khuôn khổ vòng loại Word Cup 1970.
Sức ép trong cả hai lượt đấu là rất lớn, trước sự cổ vũ của các khán giả nhà. Điều này là nguyên nhân khiến cả El Salvador và Honduras đều để thua khi phải đến làm khách trên sân của nhau.
Sau chiến thắng ở trận play-off trên đất Mexico, El Salvador được thể lấn tới, cắt quan hệ ngoại giao với Honduras. Vào ngày 14.7, không quân El Salvador không kích Honduras, kéo theo một lượng lớn bộ binh El Salvador vượt biên giới, tiến vào lãnh thổ quốc gia láng giềng.
Chiến tranh đẫm máu
Trong chiến dịch quân sự này, El Salvador sử dụng máy bay Corsairs, oanh tạc cơ C-47 và chiến đấu cơ F-51. Các binh sĩ trên mặt đất được trang bị súng máy tự động, yểm trợ bởi xe bọc thép và pháo 105mm.
Hai thành phố Nueva Ocotepeque và Goascorán nhanh chóng rơi vào tay El Salvador, tiếp sau đó là các thị trấn San Juan Guarita, Valladolid, La Virtud, Caridad, Aramecina và La Labor.
Cho đến nửa đêm, binh sĩ El Salvador đã áp sát thủ đô Tegucigalpa của Honduras.
Honduras đáp trả bằng máy bay T-28, F-41 và Corsair để tấn công sân bay của El Salvador, ngăn đối phương bổ sung thêm lực lượng. Để cắt nguồn cấp dầu của El Salvador, Honduras nhắm tới khu công nghiệp Acajutla.
Đợt tấn công chớp nhoáng của El Salvador nhanh chóng phá sản, trong khi các binh sĩ đã cạn kiệt đạn dược.
Lý giải cho vấn đề này, các sử gia quốc tế cho rằng, binh sĩ El Salvador không được huấn luyện kỹ lưỡng. Họ dùng súng tự động nhưng chỉ biết xả đạn bừa bãi, khiến nguồn dự trữ cạn kiệt nhanh chóng.
Cuộc chiến nhanh chóng biến thành cuộc đụng độ bằng dao và các vũ khí cận chiến.
100 giờ sau khi chiến tranh nổ ra, Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS) yêu cầu ngừng bắn ngay lập tức. El Salvador khi đó vẫn cứng rắn, đòi Honduras bồi thường vì đã trục xuất công dân nước này và phải đảm bảo an toàn cho những người vẫn còn ở Honduras.
Cả hai nước đều đồng ý ngừng bắn vào ngày 18.7, chấm dứt cuộc chiến ngắn kéo dài 4 ngày. Trên thực tế, quân đội El Salvador chỉ rút khỏi lãnh thổ Honduras vào ngày 2.8.
Cuộc chiến tranh ngắn nhưng diễn ra hết sức đẫm máu. Thương vong chủ yếu là dân thường với 900 người El Salvador thiệt mạng, 300.000 người phải đi sơ tán. Honduras mất 2.000 người dân và 250 binh sĩ. Hàng ngàn người bị mất nhà cửa.
Cuộc chiến tranh khiến thị trường thương mại Trung Mỹ đình trệ suốt 22 năm, gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế của tất cả nước Mỹ Latin.
Dòng người El Salvador đổ về quê hương từ Honduras sau chiến tranh đã khiến nước này ngày càng nghèo đói hơn và rơi vào tình trạng nội chiến suốt 12 năm.
Cuộc nội chiến nổ ra năm 1980 khiến 75.000 người El Salvador thiệt mạng. Có thể nói, El Salvador là nước gây chiến trước, chiếm ưu thế trước Honduras nhưng chính nước này mới phải nhận những hậu quả nặng nề hơn đối phương sau chiến tranh.
Đây cũng là lần duy nhất lịch sử khi nhận có trận bóng World Cup châm ngòi cho cuộc chiến tranh giữa hai quốc gia láng giềng.
