Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên của các thiết bị di động, và điện thoại di động cũng không nằm ngoài mà thậm chí còn đứng đầu danh sách các thiết bị công nghệ phổ biến nhất của thế kỷ 21. Sự phát triển của điện thoại di động mà ngày nay là smartphone cũng kéo theo không ít những lo ngại về sức khỏe, một trong số đó là liệu sóng trên điện thoại di động có thể gây hại như thế nào đối với cơ thể con người? Những lo ngại này đã dẫn tới một lượng lớn các nghiên cứu trên cả động vật và ở người.
Điện thoại di động còn được gọi là “hệ thống các tế bào điện thoại” vì vùng phủ sóng sẽ được chia thành các “ô” nhỏ, mỗi ô có chứa một ăng-ten thu phát sóng của trạm gốc. Điện thoại di động sử dụng bức xạ điện từ trong phạm vi của sóng microwave, trong ngưỡng khoảng 2,5 GHz.
Phổ điện từ (Electromagnetic Frequency Spectrum)
Phổ điện từ là dải tất cả các tần số có thể có của bức xạ điện từ. “Phổ điện từ” của một đối tượng là phân bố đặc trưng của bức xạ điện từ phát ra hoặc hấp thụ bởi các đối tượng cụ thể.
Phổ điện từ kéo dài từ tần số thấp dùng cho liên lạc vô tuyến hiện đại tới bức xạ gamma ở cuối bước sóng ngắn (tần số cao), do đó phổ điện từ bao phủ các bước sóng từ hàng ngàn km đến một phần kích cỡ của một nguyên tử.
Khi chúng ta nói chuyện trên điện thoại di động, nó sẽ thu lại âm thanh và mã hóa thành một “sóng sin” liên tục. Sóng sin phát ra từ ăng-ten và dao động đồng đều trong không gian. Khi âm thanh được mã hóa đã được đặt trên sóng sin, bộ truyền sẽ gửi tín hiệu đến ăng-ten, ăng-ten này sau đó sẽ gửi đi tín hiệu đầu ra. Các tín hiệu được mã hóa được tạo thành từ bức xạ điện từ. Những sóng này được thu nhận bởi một thiết bị trong trạm thu phát gốc. Sau đó, ăng-ten ở trạm gốc sẽ phát ra những bức xạ liên tục để tạo liên kết với các thuê bao.
Tháp thu phát sóng di động và trạm gốc
Công nghệ điện thoại di động sử dụng các bức xạ điện từ trong phạm vi Gigahertz (GHz). Những bức xạ này gần với phạm vi của sóng microwave và có tính chất tương tự như microwave. Một phần của sóng vô tuyến phát ra từ điện thoại di động sẽ được hấp thụ bởi chính phần đầu của chúng ta. Bức xạ phát ra bởi một chiếc điện thoại GSM có thể có công suất cực đại là 2 watt.
Tốc độ mà cơ thể người hấp thụ các sóng vô tuyến này được đo bằng chỉ số SAR (Specific Absorption Rate – là chỉ số dùng để đo mức độ hấp thụ sóng radio của cơ thể người, càng thấp càng tốt) và mức tối đa của nó đối với một chiếc điện thoại hiện đại được đặt trong khoảng từ 1,6 đến 2W/Kg trung bình cho 1 gam mô. Nếu chỉ số SAR vượt quá giới hạn, nó có thể gây ra cả tác động nhiệt và phi nhiệt trên cơ thể người, đặc biệt là ở vị trí tai và đầu vì đây là những khu vực tiếp xúc gần với bức xạ nhất. Hiệu ứng nhiệt của vi sóng (microwave) là nhiệt điện môi, trong đó, bất kỳ vật liệu điện môi nào như các mô sống đều có thể được làm nóng bằng cách quay các phân tử phân cực ví dụ như nước.
Trong trường hợp nếu một người sử dụng điện thoại di động để nghe gọi vài giờ mỗi ngày, hầu hết các hiệu ứng tăng nhiệt độ sẽ xảy ra ở tai giữa, bề mặt vùng đầu xung quanh tai và ngay cả trong não. Như chúng ta đã biết, tai giữa có các cấu trúc chứa đầy chất lỏng nên sẽ dễ bị tác động bởi nhiệt độ hơn. Trong khi mô não là một hệ thống khá là mong manh, nhưng đóng vai trò như một rào cản hạn chế nhiệt độ tác động vào não bộ.
Một số loại sóng não giúp xác định tâm trạng và sự tỉnh táo có cấu trúc giống với bức xạ di động ở đặc điểm về tần số. Một cấu trúc khác có thể bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ là giác mạc của mắt. Nó là lớp phủ trong suốt ở phần trước của mắt. Nếu giác mạc thiếu nguồn cung cấp máu, tác động của nhiệt độ sẽ không thể được loại bỏ và có thể gây ra chứng đục thủy tinh thể sớm.
Còn các tác dụng phi nhiệt bao gồm các thay đổi trong chu kỳ sinh học, chuyển hóa tế bào, sự sinh tinh, và những bất thường trong sự phát triển của bào thai, sẩy thai… Một số người dùng điện thoại di động cảm thấy các triệu chứng không rõ ràng trong và sau khi sử dụng điện thoại di động như là cảm giác nóng rát và ngứa ran, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ, chóng mặt và mất tập trung tinh thần… Tất cả những triệu chứng này này có thể là do ảnh hưởng của bức xạ sóng điện thoại lên trường sinh học của cơ thể.
Tóm lại, các hiệu ứng về mặt sinh học của bức xạ điện thoại di động lên cơ thể con người có thể được tóm tắt như sau.
Tác dụng nhiệt
Sóng microwave gây ra hiện tượng “sưởi ấm điện môi” trong cơ thể con người. Mô người rất giàu nước và thể hiện tính chất của chất điện môi (+ và – ve ion). Các mô sống này sẽ nóng lên qua vòng quay của các phân tử phân cực như nước. Ma sát này làm nóng mô. Đầu cũng là khu vực chịu sự tác động trực tiếp của bức xạ sóng điện thoại nên cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi sự tăng nhiệt độ này. Nhiệt độ trong tai giữa, não… sẽ tăng thêm 1 độ hoặc hơn. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của các cơ quan này vì chúng có các khoang chứa chất lỏng. Tóm lại, tác dụng nhiệt của bức xạ sóng trên điện thoại di động có thể gây ra:
- Cảm giác bỏng rát đối với da dầu và khu vực vành tai.
- Thay đổi tâm trạng và suy giảm khả năng tập trung.
- Cảm giác lờ đờ và thiếu ngủ.
- Ù tai hay âm thanh vo ve trong tai.
- Đục thủy tinh thể sớm do giác mạc của mắt thiếu nguồn cung cấp máu và nhiệt độ không thể được xử lý.
- Nhớ lẫn lộn, hay quên vì sóng microwave gây ảnh hưởng đến các sóng não kiểm soát tâm trạng.
- Thay đổi sinh lý ngủ và nhịp sinh học bằng cách gây bất ổn trong hàm lượng các hoóc-môn Dopamine và Serotonin.
Vai trò của Blood-Brain Barrier – BBB
Hệ thống này bao gồm các mạch máu trong não và các mô xung quanh, tạo thành một hàng rào có thể dễ dàng loại bỏ tác động của nhiệt lên não bộ. Nhưng tác dụng làm nóng kéo dài của bức xạ sóng di động có thể làm thay đổi chức năng não và khả năng nghe.
Các tác động phi nhiệt
- Ảnh hưởng đến khả năng phản ứng của tế bào.
- Giải phóng Albumin từ máu vào não do tăng tác động của BBB
- Tác động đến thính lực
- Làm nóng tai giữa
- Âm thanh phát ra từ loa thoại gây ra sự khó chịu ở màng nhĩ và các tế bào cảm giác bên trong tai. Tai người rất nhạy cảm với các loại sóng từ 1000 đến 6000 Hz.
Ảnh hưởng đến giấc ngủ và điện não đồ (EGG)
- Các loại sóng não như alpha, beta, và các sóng delta sẽ bị ảnh hưởng khi tiếp xúc với bức xạ từ sóng di động.
Sóng microwave ảnh hưởng đến thính giác:
- Gây ra cảm giác có những âm thanh và tiếng kêu trong đầu.
- Sóng microwave gây ra dòng điện trong trung tâm kiểm soát thính giác của não và gây ra ảo giác thính giác. Điều này cũng có thể xảy ra nếu bạn nghe nhạc bằng tai nghe hoặc các thiết bị Bluetooth trong một thời gian dài.
- Tai người có độ nhạy cực đại là 3000 Hz, âm thanh ở mức này gây ra cảm giác khó chịu cho người nghe. Các báo động thường được thiết kế để phát ra âm thanh ở tần số 3000 Hz.
- Tai có một ngưỡng nghe rất thấp đối với tần số 3000 Hz. Một âm thanh của tần số này có tiếng the thé rất khó chịu và ảnh hưởng tiêu cực đến thính giác.
- Cảm giác đau ở tai mà không có bất kỳ lý do cụ thể như nhiễm trùng. Điều này có thể là do sự gia tăng áp lực lên các cấu trúc mỏng manh của tai giữa, gây ra bởi bức xạ.
Các triệu chứng không rõ ràng trong và sau khi sử dụng điện thoại di động.
Cảm giác ngứa ran, mệt mỏi, chóng mặt, mất tập trung tinh thần, giảm thời gian phản ứng, suy giảm trí nhớ, hay quên, nhịp tim tăng nhanh…
Phòng ngừa
Điện thoại di động là một thiết bị giao tiếp tuyệt vời, không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại. Các tác hại của bức xạ sóng di động chỉ xảy ra nếu bạn lạm dụng nó trong thời gian dài. Do đó hãy có chiến lược sử dụng sao cho hợp lý, ngoài ra, các mẫu điện thoại di động phát ra bức xạ dưới 2 watt là hoàn toàn an toàn. Tuy nhiên, các biện pháp phòng ngừa luôn cần thiết, cố gắng sử dụng điện thoại di động như một thiết bị liên lạc chứ không phải là thiết bị giải trí. Ngay cả khi bạn không thực hiện các cuộc gọi, điện thoại di động vẫn sẽ phát ra tín hiệu mạnh để giữ liên kết với các trạm gốc có tín hiệu mạnh nhất xung quanh khu vực.
Hãy xem xét một số biện pháp phòng ngừa như sau:
- Cố gắng không trò chuyện trên điện thoại di động quá 10 phút liên tục, bởi trong khi trò chuyện trên điện thoại di động các bức xạ sóng để giữ kết nối với trạm gốc sẽ hoạt động ở tần số cao nhất.
- Cố gắng chỉ sử dụng điện thoại di động tối đa một giờ mỗi ngày. Nếu bạn muốn sử dụng nó nhiều hơn con số này, hãy sử dụng Bluetooth hoặc tai nghe (cố gắng giữ điện thoại di động xa cơ thể).
- Giữ điện thoại di động tránh xa vị trí của giường khi đang ngủ. Nó có thể ảnh hưởng đến chất lượng của giấc ngủ.
- Hạn chế cho trẻ em dùng điện thoại di động, trẻ em sẽ nhạy cảm với các bức xạ sóng hơn nhiều so với người lớn (vì trẻ em có hộp sọ mỏng và nhỏ hơn người trưởng thành).
- Sử dụng các thiết bị giúp hạn chế bức xạ sóng thụ động.
- Phụ nữ mang thai tránh mang điện thoại bên mình hoặc cạnh áo ngực và nam giới không để di động trong túi quần.
