Nghề rèn truyền thống ở thôn An Tiêm, xã Thụy Dân, huyện Thái Thụy được hình thành từ ngày Trần Hưng Đạo lập xưởng rèn quân khí cho quân đội nhà Trần. Hơn 700 năm đã trôi qua, đến nay, ngọn lửa rèn vẫn rực cháy. Âm vang tiếng búa, tiếng đe, tiếng mài, tiếng gò hàn vẫn hàng ngày ngân vang nơi làng quê thanh bình.
Từ xa xưa người dân An Tiêm đã lưu truyền câu ca:
Chẳng tham ao gỗ cá bè,
Chỉ tham cái búa cái đe thợ rèn.
Theo tư liệu để lại, nghề rèn có từ năm 1288, khi Hưng Đạo Đại Vương lập doanh trại ở nơi ngày nay là xã Thụy Hồng để chuẩn bị vũ khí cho quân đội. Trong 5 người phụ trách đứng đầu xưởng rèn đó thì có đến bốn người quê ở An Tiêm. Vì nghề rèn góp phần công lao lớn trong thời kỳ đó nên được vua Trần Nhân Tông sắc phong cho năm người đứng đầu là Ngũ vị tổ sư nghề rèn. Nghề rèn Am Tiêm cũng bắt đầu từ đó và phát triển cho đến ngày nay.
Ở làng An Tiêm trong những căn nhà dù ngày nắng hay ngày mưa, bếp lò rèn vẫn đỏ lửa. Trong làng lúc nào cũng rộn ràng tiếng đe, tiếng búa, mà từ lâu người dân đã quen với âm thanh ấy. Tiếng búa cứ đều đặn chắc chắn, những thanh thép thô cứ dần dần thay hình đổi dạng dưới bàn tay bền bỉ của người thợ, tạo nên những chiếc cuốc, chiếc liềm.
Để làm được chiếc liềm tưởng như đơn giản đó người thợ cũng phải trải qua rất nhiều công đoạn như chọn nguyên liệu từ những thanh thép thô, sau đó tiến hành cắt thành từng miếng tùy theo kích thước để rèn dao hay liềm. Tiếp theo là công đoạn rèn qua lửa, kỹ thuật rèn vô cùng quan trọng để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Bước cuối cùng là mài rồi làm nguội, đánh lưỡi cưa tạo răng liềm và tôi. Tất cả những khâu đó cũng phải qua một vài người thợ làm ở những công đoạn khác nhau mới hoàn thiện nên vật dụng.
Vào những ngày mùa người dân An Tiêm tập trung thu hoạch, khi hết vụ họ lại quay lại với nghề rèn xưa, cái nghề đã gắn bó qua các thế hệ, góp phần làm ấm no cho làng xã. Đa phần người dân An Tiêm đều biết nghề rèn, để góp phần thêm cho thu nhập của gia đình mình.
Sản phẩm của nghề rất đa dạng, từ những vật dụng sinh hoạt như dao, kéo, liềm, đến những chi tiết máy móc phức tạp. Với trình độ tay nghề cao, cùng với việc giữ gìn và phát huy thương hiệu được xây dựng từ trước đó, các sản phẩm rèn An Tiêm ngày càng chiếm ưu thế trên thị trường, được tiêu thụ cả trong và ngoài nước. Bên bếp than đỏ lửa, với cái nắng của thời tiết, sức nóng của lò, dưới bàn tay thô ráp của những người nông dân nơi đây, những sản phẩm được tạo ra như hơi thở của một vùng làng quê bình dị.
Lê Nguyên
