SAR (Specific Absorption Rate) là chỉ số dùng để đo mức độ hấp thụ sóng radio (RF – radiofrequency) của cơ thể người. Sóng này có thể do một nguồn bất kì phát ra, và trong trường hợp chúng ta đang quan tâm thì nguồn phát chính là điện thoại di động. SAR cung cấp một cách đo lường trực quan về khả năng phơi nhiễm sóng của điện thoại, đồng thời là công cụ được các cơ quan chức năng trên thế giới sử dụng nhằm đảm bảo thiết bị nằm trong ngưỡng an toàn với sức khỏe của người tiêu dùng. Tuy nhiên, không phải cứ SAR thấp sẽ an toàn hơn, và có nhiều nhầm lẫn vẫn thường xảy ra đối với chỉ số này.
Thử nghiệm SAR
Trước tiên hãy tìm hiểu về cách mà người ta đo chỉ số SAR, từ đó bạn sẽ có cái nhìn rõ hơn về cách mà nó ảnh hưởng đến cơ thể. Trong phòng thí nghiệm, cơ quan đo lường sẽ dùng các mô hình đầu và thân người chứa chất lỏng bên trong. Các mô hình này được thiết kế đặc biệt để mô phỏng lại đặc tính hấp thụ của tế bào.
Khi có một chiếc điện thoại cần test, người ta sẽ cho nó hoạt động ở mức năng lượng radio cao nhất. Đây thường là mức năng lượng mà điện thoại phải dùng tới khi sóng rất yếu, ngoài vùng phủ sóng hoặc vì lý do gì đó mà máy không dễ dàng dò được mạng di động. Chiếc điện thoại sẽ được đặt ở nhiều vị trí khác nhau nhằm mô phỏng đúng nhất việc sử dụng điện thoại của con người, kể cả thao tác áp điện thoại vào tai. Lúc này một hệ thống robot sẽ ghi nhận mức năng lượng để đưa ra nhiều con số SAR khác nhau. Tất cả dữ liệu này sẽ được nộp về cho cơ quan chức năng chuyên về kiểm duyệt sóng không dây, ở Mỹ là Cục truyền thông liên bang (FCC).
Tuy nhiên, trong giấy cấp phép cuối cùng mà FCC đưa cho nhà sản xuất sau khi đã thông qua, họ chỉ để lại chỉ số SAR cao nhất mà các bài test ghi nhận được. Con số này chỉ có ý nghĩa chứng minh rằng thiết bị đã vượt qua bài kiểm tra SAR của FCC mà thôi, và mức tối đa được FCC đưa ra 1.6 Watt/kg.
Cuối cùng, bạn cần lưu ý là chỉ số SAR phụ thuộc nhiều vào khối lượng của cơ thể hay khối mô hình được sử dụng để đo. Nếu không có thông tin chính xác về khối lượng này, bạn không thể trực tiếp so sánh hai chỉ số SAR với nhau. Vậy nên ở Châu Âu người ta dùng con số 10g, ở Mỹ dùng con số 1g để thống nhất giữa các hãng.
Chỉ số SAR cho chúng ta biết gì?
FCC yêu cầu các nhà sản xuất điện thoại tiến hành thử nghiệm SAR ở tình trạng tệ nhất, nghiêm trọng nhất có thể diễn ra đối với thiết bị của họ bởi khi đó năng lượng mà máy sử dụng sẽ là cao nhất. Bên Châu Âu, Ủy ban Châu Âu cũng có yêu cầu tương tự như thế này. Các nhà sản xuất còn phải test không chỉ trên 1-2 băng tần mà với tất cả băng tần có đăng kí hoạt động.
Chính vì vậy, chỉ số SAR mà bạn thấy trong tài liệu hướng dẫn sử dụng hay trên website của OEM chỉ đơn giản nói cho bạn biết thiết bị đã vượt qua bài test của FCC và đủ chuẩn để lưu hành trên thị trường. Nó không nói cho bạn biết cái nào sẽ ảnh hưởng nhiều hơn tới cơ thể của bạn vì việc thử nghiệm chỉ diễn ra trong môi trường nghiêm trọng nhất về sóng radio, không thể phản ánh việc sử dụng thường ngày của chúng ta. Chưa kể đến việc ngày nay các điện thoại đều được tối ưu để dùng ít năng lượng nhất có thể nhằm kéo dài thời gian dùng pin, bản thân thiết bị cũng sẽ liên tục tăng giảm sức mạnh của bộ thu nhận sóng tùy theo tình trạng tín hiệu lúc đó ra sao.
FCC khẳng định rằng bạn không thể dùng chỉ một chỉ số SAR để so sánh về mức độ phơi nhiễm sóng RF giữa điện thoại này với điện thoại khác vì các lý do sau (trong các ví dụ bên dưới, điện thoại A có chỉ số SAR cao hơn điện thoại B):
- Trong phòng thí nghiệm, điện thoại A có 1 chỉ số SAR tối đa cao hơn thiết bị B. Còn bên ngoài phòng thí nghiệm, B vẫn có thể có SAR cao hơn A ở hầu hết các địa điểm mà bạn cầm điện thoại tới.
- Điện thoại A có khả năng giao tiếp hiệu quả hơn so với B, vậy nên nó sẽ hoạt động ở mức năng lượng thấp hơn B trong cùng điều kiện thực tế, chỉ khi sóng quá yếu mới phải tăng mạnh lên. Còn với B, lúc nào nó cũng duy trì mức năng lượng cao hơn A cả (nhưng vẫn không vượt mức max của A lúc sóng yếu). Khi đó bạn sẽ phơi nhiễm với năng lượng của B nhiều hơn A.
- Giá trị cao nhất của A có thể bắt nguồn từ một tư thế cầm máy mà rất hiếm khi chúng ta dùng tới, thậm chí là không bao giờ dùng, được cái là ở vị trí này B có số thấp hơn nên B thắng A. Trong khi với những vị trí cầm thông thường, B lại toàn cao hơn A thì cũng như không.
Một ví dụ khác ngoài Mỹ là Ấn Độ. Ấn Độ chuyển từ chuẩn của Châu Âu sang chuẩn Mỹ hồi năm 2012. Nhưng không giống như Mỹ, Ấn Độ không chỉ dựa vào SAR được cung cấp bởi nhà sản xuất, họ còn thực hiện test ngẫu nhiên trên các điện thoại đang lưu hàng cũng như với 10% số trạm phát sóng di động tại quốc gia này. Ấn Độ thậm chí còn yêu cầu tất cả điện thoại phải có chế độ hands free (tức là cho phép xài loa thoại để nói chuyện, tránh đặt máy gần cơ thể người).
Đồng ý là phơi nhiễm càng nhiều với bức xạ thì càng không tốt, và số SRA càng thấp thì càng tốt, tuy nhiên chỉ số SRA không nói lên được về tác hại của nó với sức khỏe của người dùng một cách rõ ràng. Việc chỉ nghe điện thoại trong thời gian ngắn cũng không đủ để sóng gây ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể chúng ta. Để đánh giá được ảnh hưởng của smartphone lên sức khỏe, người ta phải dùng nhiều biện pháp nghiên cứu và giám định khác nữa. Ngay cả tác hại của sóng không dây tới sức khỏe ngày nay vẫn còn đang có nhiều tranh cãi giữa các nhà khoa học.
Tóm lại
Tất cả mọi điện thoại đều phải đạt chuẩn của FCC và EU trước khi chúng được tung ra thị trường. Thường chỉ số này cũng thấp hơn khá nhiều so với chuẩn nên các nhà sản xuất có thể dễ dàng được thông qua. Với những bạn nào lo lắng quá về ảnh hưởng của sóng điện từ tới cơ thể, FCC khuyên bạn nên để điện thoại ra xa, có thể là dùng loa thoại hoặc dùng phụ kiện Bluetooth chẳng hạn.
