Những ngày gần đây, vấn đề ô nhiễm môi trường, ô nhiễm khói bụi đạt ngưỡng báo động. Cụm từ “bụi mịn” được nhắc tới rất nhiều. Vậy nhưng, bạn có biết thực chất bụi mịn là gì cũng như những tác hại của bụi mịn tới sức khỏe ra sao không? Câu trả lời sẽ có ngay sau khi bạn tham khảo bài viết này!
Bạn có thể theo dõi tình trạng ô nhiễm không khí bằng Airvisual tại đây.
Bụi mịn là gì?
Bụi là một hỗn hợp phức tạp có chứa các hạt vô cơ và hữu cơ ở dạng lỏng hoặc rắn bay lơ lửng trong không khí. Chúng bao gồm: Sulfate, nitrat, amoniac, natri clorua, carbon đen, bụi khoáng và nước.
Bụi hay các hợp chất có trong bụi được gọi chung là Particulate Matter, ký hiệu là PM.
Các hạt bụi mịn có kích thước siêu vi được biết tới nhiều nhất là 3 loại:
- PM10: Các hạt bụi có kích thước đường kính từ 2.5 tới 10µm.
- PM2.5: Các hạt bụi có kích thước đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2,5µm.
- PM1.0: Các hạt bụi có kích thước đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 1µm.
Các hạt bụi mịn PM10 và PM2.5 có thể được sinh ra từ tự nhiên như: Từ các vụ cháy rừng, bụi sa mạc, khói núi lửa, các cơn bão cát, lốc xoáy hay từ phấn hoa, bào tử nấm, nước thải côn trùng… Thế nhưng, đa phần các loại bụi này lại được tạo ra từ các hoạt động của con người qua việc đốt than củi, đốt rác thải, hút thuốc, khói từ các khu công nghiệp, công trình xây dựng, bụi đường phố…
Tìm hiểu tác hại của bụi mịn đối với sức khỏe
Theo một nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới WHO và cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế IARC, có một mối tương quan tỷ lệ thuận giữa mức độ ô nhiễm khói bụi với tỷ lệ người mắc ung thư.
Cụ thể hơn, mật độ PM10 trong không khí tăng lên 10 µg/m3 thì đồng nghĩa tỷ lệ mắc ung thư sẽ tăng lên 22%. Mật độ PM2.5 tăng thêm 10 µg/m3 thì tỷ lệ mắc ung thư phổi tăng tới 36%.
PM2.5 và PM10 đi vào đường hô hấp khi con người hít thở thế nhưng mức độ xâm nhập lại khác nhau tùy theo kích thước hạt bụi. Nếu PM10 đi vào cơ thể sẽ gây ra kích ứng cho mắt, mũi và cổ họng thường sẽ không dễ đến được phổi thì PM2.5 lại nguy hiểm hơn vì chúng bé tới mức có thể luồn lách vào các túi phổi, tĩnh mạch và xâm nhập vào hệ tuần hoàn máu.
Ở mức độ tiếp xúc bình thường, các loại bụi mịn này sẽ khiến cho người khỏe mạnh có thể bị ngạt mũi, viêm họng, viêm phế quản. Còn khi tích tụ lâu ngày chúng sẽ làm tăng nguy cơ phát bệnh ở hệ hô hấp, hệ tim mạch, hệ tuần hoàn và cả hệ sinh sản của con người. Các chuyên gia y tế đã đưa ra những cảnh báo về tác hại của bụi mịn như sau:
- PM2.5 là nguyên nhân gây nên hiện tượng máu khó đông, nhiễm độc máu khiến cho hệ tuần hoàn bị ảnh hưởng nghiêm trọng, làm suy nhược hệ thần kinh, gây ra các bệnh về tim mạch.
- Bụi mịn khi đi vào cơ thể sẽ làm giảm chức năng của phổi, gây viêm phế quản mãn tính, gây ra hen suyễn và ung thư phổi. Với các bệnh nhân đã bị phổi từ trước sẽ khiến cho bệnh tình trầm trọng hơn và tăng nguy cơ tử vong.
- Bụi mịn cũng là nguyên nhân gây nhiễm độc máu nhau thai, khiến thai chậm phát triển, sinh ra bị thiếu cân, nguy cơ cao mắc các bệnh thần kinh và tự kỷ.
- Chuyên gia của Cơ quan Bảo vệ môi sinh Mỹ (EPA) cũng nhận định, hạt PM2.5 chứa nhiều kim loại nặng có khả năng gây ung thư hoặc tác động đến DNA gây đột biến gen.
- Giáo sư Sudha Seshadri – Trung tâm Y khoa Beth Israel Deaconess và Trường Y Đại học Boston nhận định, bụi mịn và ô nhiễm không khí cũng có ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động của não bộ, làm tăng nguy cơ đột quỵ và chứng suy giảm trí nhớ đặc biệt ở người trung niên.
- Các hạt bụi siêu mịn cũng là tác nhân gây nên chứng rối loạn tâm lý.
Có thể thấy rằng, những hạt bụi mịn vô cùng nhỏ nhưng lại có những ảnh hưởng vô cùng nguy hiểm đến sức khỏe của con người. Đứng trước những mối nguy hiểm này, chúng ta phải làm gì để có thể hạn chế sự ảnh hưởng của khói bụi nói chung và bụi mịn nói riêng? Theo dõi tiếp bài viết để có câu trả lời nhé!
PM2.5 là gì?
PM2.5 là chỉ số nồng độ bụi siêu mịn PM2.5 trung bình có trong 1 mét khối không khí trong thời gian 24 giờ, được đo bằng đơn vị μg/m3. Đây là một trong số những yếu tố để xác định tình trạng ô nhiễm không khí. Chỉ số PM2.5 càng cao thì tình trạng ô nhiễm không khí càng nguy hiểm.
Để hiểu rõ hơn khi nào nồng độ PM2.5 đến ngưỡng gây hại, ảnh hưởng cụ thể của bụi PM2.5 tới sức khỏe và các biện pháp phòng ngừa cần thiết, bạn hãy theo dõi thông tin trong bảng dưới đây:
| Chỉ số PM2.5 (μg/m3) | Chỉ số chất lượng không khí (AQI) |
Mức độ an toàn | Tác động tới sức khỏe |
Biện pháp phòng ngừa |
| 0 – 12.0 | 0 – 50 | Tốt | Hầu như không có. | Không. |
| 12.1 – 35.4 | 51 – 100 | Trung bình | Những người nhạy cảm có thể gặp các chứng bệnh đường hô hấp. | Những người nhạy cảm nên giảm các hoạt động phải gắng sức nặng hoặc kéo dài. |
| 35.5 – 55.4 | 101 – 150 | Không tốt cho các nhóm người nhạy cảm | Tăng khả năng mắc các chứng bệnh hô hấp ở những người nhạy cảm; làm nặng thêm bệnh tim và bệnh phổi, tăng nguy cơ tử vong sớm ở người mắc bệnh tim phổi và người già. | Những người mắc bệnh đường hô hấp, bệnh tim, người già và trẻ em nên hạn chế các hoạt động phải gắng sức nặng hoặc kéo dài. |
| 55.5 – 150.4 | 151 – 200 | Không tốt cho sức khỏe | Làm nặng thêm bệnh tim và bệnh phổi, tăng nguy cơ tử vong sớm ở người mắc bệnh tim phổi và người già; tăng ảnh hưởng xấu tới hô hấp của mọi người nói chung. | Những người mắc bệnh đường hô hấp, bệnh tim, người già và trẻ em nên tránh các hoạt động phải gắng sức nặng hoặc kéo dài; người bình thường nên hạn chế các hoạt động phải gắng sức kéo dài. |
| 150.5 – 250.4 | 201 – 300 | Rất không tốt cho sức khỏe | Làm nặng thêm đáng kể bệnh tim và bệnh phổi, tăng đáng kể nguy cơ tử vong sớm ở người mắc bệnh tim phổi và người già; tăng đáng kể ảnh hưởng xấu tới hô hấp của mọi người nói chung. | Những người mắc bệnh đường hô hấp, bệnh tim, người già và trẻ em nên tránh mọi hoạt động ngoài trời; người bình thường nên tránh các hoạt động phải gắng sức kéo dài |
| 250.5 – 500.4 | 301 – 500 | Nguy hiểm | Làm nặng thêm bệnh tim và bệnh phổi, tăng nghiêm trọng nguy cơ tử vong sớm ở người mắc bệnh tim phổi và người già; gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hô hấp của mọi người. | Mọi người nên tránh các hoạt động phải gắng sức ngoài trời; người mắc bệnh hô hấp, bệnh tim, người già và trẻ em nên ở trong nhà. |
Các biện pháp phòng chống tác hại nguy hiểm của khói bụi, bụi mịn đối với sức khỏe
- Nên trang bị khẩu trang mỗi khi ra ngoài. Khẩu trang phải có 4 – 5 lớp lọc gồm lớp lọc thô, lớp kháng khuẩn, lớp than hoạt tính… đồng thời có kiểu dáng phù hợp để đảm bảo độ kín.
- Xây dựng chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, ưu tiên rau xanh, trái cây, các loại giàu vitamin A, vitamin C và beta-caroten nhằm hình thành và duy trì lớp niêm mạc ở đường hô hấp, đường tiêu hóa, nâng cao khả năng chống tổn thương tế bào.
- Hạn chế di chuyển trên những con đường đông đúc, đường cao tốc…
- Trồng nhiều cây xanh xung quanh và trong nhà đặc biệt là những cây có tác dụng lọc không khí.
- Hạn chế sử dụng than củi, đốt nhang…
- Sử dụng máy lọc không khí, hiện nay một số thương hiệu máy đã cho ra đời các model với chức năng lọc được các hạt bụi PM2.5, đây sẽ là một lựa chọn lý tưởng giúp không gian sống của gia đình được trong lành và an toàn hơn.
Bụi mịn đang dần trở thành nỗi ám ảnh của chúng ta. Nó có ảnh hưởng trực tiếp và vô cùng nghiêm trọng đối với sức khỏe. Hiểu rõ những tác hại của chúng sẽ giúp bạn có được những biện pháp nhằm can thiệp kịp thời để không gây nên những mối nguy hại cho mình và người thân trong gia đình.
