Vì sao thầy thuốc còn được gọi là “thầy lang”? Và vì sao những thầy thuốc dỏm, kém tay nghề lại bị gọi là “lang băm”? Hôm nay, chúng tôi xin được làm rõ về nội dung này.
Trước hết, về chữ “lang”, Việt Nam tự điển của Hội Khai Trí Tiến Đức có giảng: “Lang: Tiếng gọi người thầy thuốc do chữ Lang trung gọi tắt. Người Tàu thường gọi thầy thuốc là Lang trung”. Trang Purple culture cũng định nghĩa “lang trung” (郎中) như sau: “doctor (Chinese medicine), ancient official title; companions (respectful)”. Như vậy “lang trung” vốn là chức cận vệ xưa, sau được dùng để chỉ thầy thuốc, sang tiếng Việt được gọi tắt thành “lang”. Bản thân chữ “lang” (郎) này vốn là một cách gọi đẹp đẽ cho người nam nói chung và các quan nói riêng như tronh “lang quân”, “thị lang”…
Còn về từ “lang băm”, tác giả Lê Văn Đức có giải thích như sau: “Lang băm: thầy thuốc nghèo, thiếu dụng cụ nhà nghề, phải lấy dao phay(?) mà băm thuốc. (thông thường): … lang vườn, thầy thuốc dốt nghề, chỉ theo toa gia truyền mà trị bệnh”. Như vậy ban đầu từ này vốn dùng để chỉ những thầy thuốc thiếu dụng cụ, thay vì cắt thuốc bằng đồ chuyên dụng thì phải dùng dao lớn, dẫn đến hành động băm thuốc khá ồn ào, khôi hài. Về sau người ta mới dùng hình ảnh này để chỉ thầy thuốc dỏm, thiếu tay nghề (có thể vì liên tưởng rằng thiếu dụng cụ thì không thể trị giỏi).
Ngày nay, từ “thầy lang” ít được dùng hơn xưa nhưng “lang băm” thì vẫn còn phổ biến, thậm chí ngày càng lan rộng.
