Trải qua thăng trầm thời gian, những cái tên thân quen gắn liền với người Sài Gòn vẫn còn giữ nhiều câu chuyện thú vị.
Bến Nghé
Trước đây, Bến Nghé là tên gọi để chỉ một bến thuyền ở Sài Gòn, còn là tên của một rạch nước nhỏ, nơi có người dân qua lại tấp nập.
Theo cuốn “Phương Đình du địa chí” năm 1900, Nguyễn Văn Siêu đã lý giải tên gọi Bến Nghé có xuất phát từ tiếng kêu gầm gừ của đàn cá sấu trên rạch. Theo ông, tiếng kêu của đàn cá sấu văng vẳng trên rạch giống tiếng trâu nên có thể hiểu là “nghé” kết hợp với “bến nước”.
Trong cuốn “Đại Nam thống nhất chí” ở mục “tỉnh Gia Định” cũng có ghi chép tương tự. Ngoài ra, học giả Trương Vĩnh Ký cho rằng tên địa danh Bến Nghé có nguồn gốc từ tiếng Khmer. Còn nhà địa danh Lê Trung Hoa cũng lý giải đó là tên gọi của bến nước kết hợp với tên thú.
Ngày nay, tên gọi Bến Nghé được dùng cho một phường ở quận 1. Khu vực này hiện nay thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước bởi phố đi bộ Nguyễn Huệ với nhiều hoạt động.
Ảnh: Phong Vinh.
Hồ Con Rùa
Thời điểm xây dựng Hồ Con Rùa còn chưa chính xác, song trong một số tài liệu ghi chép lại thì công trình này được xây năm 1965 – 1967. Theo kể lại, vị trí của Hồ Con Rùa và Dinh Độc Lập có liên quan mật thiết với nhau.
Nhiều lý giải theo phong thủy cho rằng vị trí xây dựng của Dinh Độc Lập nằm trên đầu của một con rồng đang nằm ngủ, gọi là Long mạch. Còn vị trí đuôi rồng nằm ở khu vực Hồ Con Rùa.Vì lý do đó, việc xây dựng Hồ Con Rùa ở vị trí đuôi rồng với hy vọng con rùa nặng nề và là một trong tứ linh (Long, Lân, Quy, Phụng) có khả năng trấn giữ đuôi rồng, không cho rồng vùng vẫy khi thức dậy, với ý nghĩa bảo vệ đất Sài Gòn của người xưa.
Hình dáng tháp cao này giống như hình một thanh gươm (hoặc cây đinh), đóng xuống hồ nước để giữ chặt đuôi rồng.
Ảnh: Phong Vinh.
Ngày nay, Hồ Con Rùa có tên gọi chính thức là Công trường Quốc tế. Nơi đây không chỉ là nút giao của các tuyến đường Phạm Ngọc Thạch, Võ Văn Tần và Trần Cao Vân mà còn là nơi tập trung nhiều các nhà hàng, quán cà phê, công viên, gần các điểm du lịch nổi tiếng khác như Bưu điện Thành phố, Nhà thờ Đức bà.
Chính vì vậy, dù không có một con rùa nào trong hồ nhưng Hồ Con Rùa vẫn là điểm đến thu hút đông đảo du khách.
Thị Nghè
Không một người Sài Gòn nào không biết đến cây cầu bắc ngang qua khúc kênh Thị Nghè nổi tiếng nối liền quận 1 và quận Bình Thạnh. Theo quyển “Gia Đình thành thông chí” – mục “Trấn Phiên An” được viết bởi Trịnh Hoài Đức, vào năm 1820, Thị Nghè là tên gọi của người dân địa phương đặt cho bà Nguyễn Thị Khánh và cũng là tên được đặt cho cây cầu được bà xây dựng.
Người dân kính trọng bà vì công khai hoang đất đai và bắc cầu đi lại qua sông cho dân chúng. Bà còn là vợ của một thư ký lúc đương thời, là trưởng nữ của quan Khâm sai Chánh thống Vân Trường Hầu Nguyễn Cửu Vân.
Ảnh: Phong Vinh.
Ngày nay, đến khu vực Thị Nghè du khách sẽ có cơ hội khám phá thành phố qua tuyến du thuyền ở cạnh cây cầu .
Du khách sẽ không chỉ được nghe thuyết minh về lịch sử của thành phố, thưởng thức đờn ca tài tử mà còn được dịp ngắm khung cảnh hai bên bờ với nhiều công trình kiến trúc lịch sử độc đáo.
Lăng Ông – Bà Chiểu
Mỗi khi nhắc đến Lăng Ông – Bà Chiểu, nhiều người vẫn thường nghĩ rằng nơi này là lăng thờ hai người có tên Chiểu, nhưng thật ra khu đền này là nơi thờ Tả Quân Lê Văn Duyệt.
Có rất nhiều lý do để lý giải cho cái tên của khu đền thờ. Theo lời kể lại rằng, bởi vì tục kiêng cữ tên mà khu lăng thờ Ông được ghép với tên ngôi chợ Bà Chiểu cạnh bên, trở thành Lăng Ông – Bà Chiểu.
Với diện tích 18.500 mét vuông, khu đền mộ có 3 công trình chính: nhà bia, lăng mộ và miếu thờ. Nơi đây còn là nơi thờ các vị Thiếu phó Lê Chất, Kinh lược Phan Thanh Giản và các “Anh hùng liệt sĩ vị quốc vong thân”.
Năm 1989, toàn bộ khu lăng mộ được Bộ Văn hóa công nhận là di tích Lịch sử Văn hóa cấp quốc gia.
Ảnh: Phong Vinh.
Thủ Thiêm
Trước đây, vùng Nam bộ khá phổ biến với tên gọi địa danh bắt đầu bằng từ “thủ” được kết hợp với tên riêng của những người cai quản đất đai, hoặc từ có ý mô tả địa danh đó. Tên gọi Thủ Thiêm đã xuất hiện từ cuối thế kỷ 18.
Người ta lý giải rằng, “thủ” là đồn canh thời phong kiến và cũng là chức vụ để chỉ người đứng đầu một tổ chức, đơn vị hành chính nào đó; và có thể do người chỉ huy đồn binh tên Thiêm nên dân gian quen gọi đồn binh đó là Thủ Thiêm.
Hiện nay, khi nhắc đến cái tên này, người Sài Gòn, đặc biệt là các bạn trẻ sẽ nghĩ ngay đến khu đô thị mới bên đường hầm vượt sông Sài Gòn.
Nơi này là điểm dừng chân lý tưởng cho những ai muốn trốn khỏi những ồn ào của phố thị để tìm đến khoảng không rộng rãi và thoáng mát vào những buổi chiều.
Ảnh: Phong Vinh.
