Không học hành, không bằng cấp, nhưng với khả năng kinh doanh thiên phú, ông Nguyễn Tấn Đời đã làm chao đảo giới ngân hàng ngày xưa.
Từ người buôn trâu đến ‘vua building’
Ông Nguyễn Tấn Đời sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân ở Châu Đốc, An Giang. Ngày trẻ, ông từng làm nghề buôn trâu, bò qua biên giới và nổi tiếng là người luôn giữ chữ tín trong làm ăn nên được giới thương lái Campuchia rất tín nhiệm.
Cũng nhờ vào chữ tín, ông Đời nhanh chóng tích lũy một số vốn đáng kể. Năm 1954, ông quyết định rời quê hương để lên Sài Gòn lập nghiệp.
Là một người không học hành, không bằng cấp, ông Đời thành công theo cách người Mỹ gọi là “self made man” – con người tự đào tạo.
Có số vốn từ việc buôn trâu, bò, ông Đời thành lập hãng gạch bông Đời Tân và mau chóng vượt lên những đối thủ trong ngành. Sau đó ông thu mua cả khu phố cạnh chợ Bến Thành để xây dựng nhà hàng Mai Loan cao 6 tầng.
Từ việc kinh doanh khách sạn và cho thuê mướn nhà, trong đó có toà nhà Président, ông Đời nhanh chóng trở thành một trong số những người giàu có nhất đất Sài Gòn và được gọi là “vua building”.
Năm 1966, ông Đời chính thức thành lập Tín Nghĩa Ngân Hàng, đặt dấu mốc đầu tiên khi chuyển sang lĩnh vực ngân hàng. Chỉ một năm sau đó, cái tên Nguyễn Tấn Đời vang danh ở Sài thành, hầu như ai cũng nghe nhắc đến tên con người có gốc từ An Giang này.
Chân dung ông Nguyễn Tấn Đời.
Ngân hàng Ông Thần Tài
Đến những năm đầu thập niên 70, khi chiến tranh đến hồi khốc liệt thì cũng là thời điểm cực thịnh của hệ thống ngân hàng tư nhân ở Sài Gòn. Đứng đầu trong đó là Tín Nghĩa Ngân Hàng, dân gian gọi là Ngân hàng Ông Thần Tài của Nguyễn Tấn Đời.
Năm 1971, Tín Nghĩa Ngân Hàng hầu như lấn lướt hẳn các nhà băng khác, kể cả Ngân hàng Việt Nam Thương Tín. Biểu tượng ông thần tài với xâu tiền trong tay trở lên quen thuộc với mọi người. Dân nghèo thời đó khi sở hữu một món tiền nho nhỏ đều có thể có cuốn sổ tiết kiệm “Thần tài”.
Trong khi tổng số tiền ký thác của các ngân hàng tư khác chỉ khoảng 18 tỷ đồng thì Tín Nghĩa Ngân Hàn vượt lên đến 30 tỷ. Để làm được điều đó, ông Đời đã chủ động đưa ra chiến lược cạnh tranh, thay đổi cách phục vụ, mời khách đến với ngân hàng. Tín Nghĩa Ngân Hàng lúc bấy giờ có hàng trăm chi nhánh trên toàn miền Nam, gần như chiếm lĩnh toàn bộ các dịch vụ tiền gửi và cho vay.
Tín Nghĩa Ngân Hàng còn là chủ đầu tư hàng loạt các công trình lớn như khách sạn Président (Trần Hưng Đạo, quận 5), bệnh viện tư loại lớn nhất nhì thành phố (đường Trần Hưng Đạo, quận 5), một hãng gạch bông có uy tín, một ngôi nhà thủy tạ (gần cầu Bình Lợi) thường được gọi là “nhà mát ” của Nguyễn Tấn Đời…
Những ngày huy hoàng…
Cũng năm 1971, ông Nguyễn Tấn Đời tham gia chính trường với danh vị hạ nghị sĩ quốc hội, đơn vị tỉnh Kiên Giang. Sự lớn mạnh của Ngân hàng Tín Nghĩa, cũng như sự bành trướng thế lực của ông đã gây khó chịu cho các đại gia, quan chức thời đó.
Theo Hồi ức được ghi chép từ nhiều cuộc trò chuyện, Tín Nghĩa là một nhà băng lớn và Nguyễn Tấn Đời có quan hệ với nhiều ông lớn, một trong số đó Tướng Dương Văn Minh.
Theo ông Nguyễn Hữu Có (1925-2012), nguyên Phó thủ tướng, kiêm Tổng trưởng Quốc phòng Việt Nam Cộng hòa, Tín Nghĩa là một nhà băng lớn và Nguyễn Tấn Đời có quan hệ với nhiều ông lớn, một trong số đó Tướng Dương Văn Minh.
Ông Có kể, sáng nào ông Đời và ông Minh cũng chơi tennis với nhau. Cả Sài Gòn ai cũng biết. Ông Nguyễn Văn Thiệu, Tổng thống Việt Nam Cộng Hoà khi đó cũng biết và đặc biệt khó chịu.
Có lần ông Thiệu nghe “tay chân thân tín” mách ông Nguyễn Tấn Đời hứa với ông Dương Văn Minh sẽ hỗ trợ tài chính ông Minh tranh cử tổng thống nên ông Thiệu đã quyết định ra tay trước để ngăn ngừa hậu họa.
Khi đó, ông Thiệu đã lệnh cho thanh tra quy mô Tín Nghĩa Ngân hàng. Tháng 3/1975, chính quyền Sài Gòn ra lệnh phong tỏa tất cả Tín Nghĩa Ngân Hàng và ông Nguyễn Tấn Đời đã bị bắt. Ông bị tống giam vào khám Chí Hòa cho tới ngày giải phóng.
Còn theo tin tức đăng tải công khai trên các báo xuất bản tại Sài Gòn vào thời điểm đó, ông Nguyễn Tấn Đời đã phạm vào các tội làm ngân hàng này mất cân đối thu chi và không còn khả năng chi trả cho khách hàng. Cá nhân ông Đời đã vi phạm việc huy động vốn và đầu tư, kinh doanh…
Năm 1975, ông Nguyễn Tấn Đời được tha và lặng lẽ sang Canada định cư. Tại đây, ông mở một số nhà hàng Nhật và qua đời ở tuổi 70.
