Có câu chuyện: Không rõ ở vùng nào, có một phú ông có cô con gái xinh đẹp đã đến tuổi gả chồng.
Phúc ông kén rể thật kỳ cục: Ai mà chăn con cóc không nhảy ra khỏi đĩa trong thời gian một tuần hương thì người đó sẽ được làm rể.
Đã có nhiều người trong vùng đến thử tài nhưng đều bị thua cuộc.
Vào dịp ấy, có một chàng trai đến làm công cho gia đình phú ông. Chàng trai khỏe mạnh, làm ăn chăm chỉ lại thông minh nên con gái phú ông ngỏ lòng yêu mến. Một hôm nhân lúc Phú ông đi vắng, cô gái mới lẻn ra vườn gặp chàng trai. Hai người quyến luyến nhau rồi bàn cách thi tài.
Một ngày kia, phú ông lại tổ chức kén rể. Hôm thi tài, thấy chàng trai làm công cho nhà mình tham dự, phú ông lên mặt mới bảo:
– Mày thi không được thì công mày làm cho ông bấy lâu nay không được tính, rõ chưa!
Chàng trai mới hỏi lại:
– Thế nếu con thi mà thành thì ông tính thế nào?
Trước nhiều người, phú ông không thể nói khác, bèn cao giọng:
– Thì mày lấy con gái ông.
Cuộc thi diễn ra thật hấp dẫn. Mỗi người thi đều thả vào cái đĩa để vào giữa sân một con cóc của mình đem đến rồi cầm cái que mà chăn dắt không cho nó nhảy ra khỏi đĩa. Que thì bé, đĩa thì nông, con cóc lại bị kích động bởi cảnh hô hét ầm ĩ nên thoắt một cái nó nhảy ra khỏi đĩa. Đã có đến mười người thi đều thất bại. Đến lượt chàng trai, chàng bỏ cóc của mình vào đĩa. Con cóc ngồi im ngoan ngoãn. Chàng trai cầm que dứ dứ và nói: “Cóc ngoan, cóc ngồi đừng nhảy”. Hết tuần hương, con cóc vẫn ngồi trong đĩa, buộc phú ông phải tuyên bố là chàng trai thắng cuộc. Thì ra chàng trai đã làm theo lời cô gái cho cóc uống rượu trước khi đi thi. Còn cô gái, nhân lúc mọi người sơ ý mới bẻ đi một nửa phần cây hương trước khi châm lửa.
Cũng như chuyện trên, ở một số vùng Sơn Tây cũng có một trò chơi độc đáo vào kỳ lễ hội mùa xuân. Người chơi ăn mía, lấy bã để nấu cơm. Vừa ẵm em, vừa chăn một con cóc trong một cái vòng. Cơm chín, em không khóc, cóc không nhảy ra thì người đó thắng cuộc.
Có thể thấy việc bắt cóc bỏ đĩa khiến ta hình dung ra việc làm không mang lại hiệu quả gì, tốn công vô ích lại bị chê cười. Tuy nhiên, bắt cóc bỏ đĩa” cũng còn là sự thách đố. Đố ai làm được cái việc không bao giờ làm được ấy.
Đố ai bắt cóc bỏ vung
Thì ta cưới được con ông quan nghè
(ca dao)
Theo “Điển tích thành ngữ” của Tiêu Hà Minh
