Với danh tiếng và chất lượng mang tầm quốc tế, thật khó có thể tưởng tượng một số thương hiệu mang tính biểu tượng và phổ biến nhất hiện nay lại bắt nguồn từ những công ty gặp nhiều khó khăn lúc bắt đầu. Vậy nhưng, mỗi cái tên dưới đây đều có những câu chuyện khởi nghiệp đặc sắc của riêng mình.
Danh sách này tập trung vào những hình ảnh đầu tiên của một số cái tên vĩ đại nhất thế giới kinh doanh. Hãy cùng Lost Bird quay ngược thời gian đến thời điểm mà Amazon chỉ là một cửa hàng sách hay người sáng lập Samsung chỉ là một anh chàng với cái điện thoại trên tay.
1. Nồi cơm điện – Sony (1946)
Sau Chiến tranh Thế giới II, nhà sáng lập của Sony Masaru Ibuka đã phát minh ra một sản phẩm nhằm phục vụ hàng triệu gia đình có điện nhưng thiếu các thiết bị để sử dụng nó – chiếc nồi cơm điện như hình bên dưới.
Sản phẩm này được phát hành dưới tên Viện Nghiên cứu Viễn thông Tokyo, trước khi Sony chính thức trở thành một công ty thống nhất. Vì hoạt động của chiếc nồi cơm điện trên phụ thuộc rất lớn vào dòng điện không ổn định tại thời điểm đó, nó thường làm khét cơm hoặc cho ra cơm còn sống.
Sản phẩm không bao giờ được phát hành ra thị trường một cách chính thức. Thay vào đó, một nguyên mẫu của nó được trưng bày tại Kho lưu trữ Sony ở Shinagawa như minh chứng từ một thời xa xưa khi mà các thiết bị điện tử chưa đạt đến chuẩn mực như hiện nay.
2. Cửa hàng sách trực tuyến – Amazon (1994)
Amazon khởi đầu là một cửa hàng sách trực tuyến ra đời vào năm 1994. Người sáng lập Jeff Bezos ban đầu quyết định gọi cửa hàng sách là Cad Cadrara. Tuy nhiên, vài tháng sau, ông đổi tên thành Amazon.com, Inc. sau khi một luật sư nghe nhầm tên nó thành “xác chết” (cadaver).
Ông Bezos quyết định lựa chọn cái tên Amazon sau khi tra từ điển và nhìn thấy Amazon được giải thích là một nơi “kỳ lạ và khác biệt”, giống y như những gì ông hình dung về doanh nghiệp của mình.
Ông từng ghi chú rằng Amazon là con sông lớn nhất trên thế giới, và ông dự định biến cửa hàng của mình thành cửa hàng sách lớn nhất thế giới. Ngoài ra, ông ưu tiên những cái tên bắt đầu bằng “A” vì có thể nó sẽ nằm ở đầu các danh sách theo thứ tự bảng chữ cái.
3. Trò chơi thẻ bài – Nintendo (1889)
Ngôi nhà của các trò chơi kinh điển từ những năm 1980 và 1990 như Mario, The Legend of Zelda và Pokemon là một trong những công ty lâu đời nhất trong danh sách này. Nintendo được thành lập vào năm 1889 dưới hình thức một công ty kinh doanh trò chơi từ thẻ bài có trụ sở tại Kyoto, Nhật Bản.
Các thẻ bài này (được đặt tên là hanafuda, hay “thẻ hoa” vì hình ảnh hoa lá trang trí công phu của chúng) rất phổ biến trong các băng đảng tội phạm tổ chức các phòng đánh bạc tại Nhật Bản. Nguồn gốc của công ty thậm chí còn được phản ánh trong tên của nó: Khi được tách thành ba ký tự, “Nin-ten-do” có thể tạm dịch là “May mắn là chuyện của thiên đường” hoặc “Cứ làm việc chăm chỉ, còn may mắn hay không thì nằm trong tay thiên đường“.
4. Dịch vụ giao nhận văn phòng phẩm – IKEA (1943)
Nhà sáng lập IKEA Ingvar Kamprad cho thấy tài năng kinh doanh của mình ngay từ khi còn nhỏ. Vào lúc chỉ mới 5 tuổi, ông đã mua hộp diêm với số lượng lớn từ Stockholm (Thụy Điển) và bán chúng cho các nhà hàng xóm để kiếm lợi nhuận. Sau đó, ông chuyển sang bán hạt giống hoa, thiệp chúc mừng, đồ trang trí cây thông giáng sinh, v.v.
Vào năm 1943, khi chỉ mới 17 tuổi, Ingvar Kamprad sáng lập IKEA ngay trên bàn ăn của chú mình. IKEA khởi đầu là một doanh nghiệp đặt hàng qua thư với nhiều mặt hàng như vớ, trang sức, đồng hồ, bút và khung tranh. Kamprad thêm các sảm phẩm nội thất đầu tiên vào danh mục kinh doanh của công ty một vài năm sau đó.
Doanh số bán đồ nội thất tăng vọt sau khi quyển danh mục sản phẩm IKEA đầu tiên ra đời vào năm 1951 và cửa hàng trưng bày đầu tiên xuất hiện vào năm 1953. Đồ nội thất nhanh chóng trở thành tâm điểm của công ty khi chúng bắt đầu lấn át tất cả các sản phẩm còn lại trong vài năm tiếp theo.
5. Đồ chơi bằng gỗ – LEGO (1923)
Ít ai biết rằng thương hiệu đồ chơi nổi tiếng với những viên gạch xếp hình bằng nhựa lại được sáng lập bởi một thợ mộc.
Việc khan hiếm nguồn nguyên liệu gỗ cho các sản phẩm nội thất trong thời kỳ suy thoái của Đan Mạch những năm 1930 đã khiến ông Ole Kirk Kristiansen nảy ra ý định biến phế liệu gỗ thành đồ chơi trẻ em. Một số sản phẩm đầu tiên của LEGO bao gồm xe lửa đồ chơi, ô tô và một con vịt bằng gỗ có bánh xe.
Khi ông bắt đầu thử nghiệm với đồ chơi bằng nhựa vào năm 1947, hầu hết các cửa hàng bách hóa đều không thích thú với ý tưởng này. May mắn thay cho các tín đồ LEGO, điều đó không khiến Kristiansen nản lòng mà vẫn tiếp tục phấn đấu cho đến khi những viên gạch LEGO trở thành mặt hàng chiến lược của công ty.
6. Máy dệt tự động – Toyota (1926)
Toyota được Sakichi Toyoda sáng lập vào năm 1926 với tên gọi Toyoda Automatic Loom Works, Ltd. Ông là người phát minh ra một loạt các máy dệt thủ công cũng như chạy bằng máy.
Trong số đó, sản phẩm ấn tượng nhất là máy dệt tự động Toyoda Loại G, một loại máy dệt tự động tốc độ cao có khả năng thay đổi con thoi mà không dừng lại cùng hàng tá cải tiến khác. Vào thời điểm đó, đây là máy dệt tiên tiến nhất thế giới và mang lại sự cải thiện đáng kể về chất lượng cũng như tăng gấp hai lần năng suất.
Năm 2007, cỗ máy này trở thành sản phẩm thứ 16 trong danh sách Di sản Kỹ thuật Cơ khí của Nhật Bản và là “một thành tựu mang tính bước ngoặt trong ngành dệt may toàn cầu, đặt nền móng cho sự phát triển của Tập đoàn Toyota“.
7. Máy vi tính Apple I – Apple (1976)
Steve Wozniak lắp ráp chiếc máy vi tính Apple I vào năm 1975 tại cho một cuộc họp của Câu lạc bộ Máy tính Homebrew ở thung lũng Silicon.
Wozniak nói về chiếc máy tính nguyên thủy này như sau: “lần đầu tiên trong lịch sử, bất kỳ ai cũng có thể thấy các ký tự xuất hiện trên màn hình máy tính trước mặt họ ngay sau khi gõ trên bàn phím.”
Một thành viên câu lạc bộ khác – huyền thoại Steve Jobs – đã bán hơn 50 chiếc máy này với giá 500 USD mỗi chiếc cho một cửa hàng máy tính địa phương. Thành công của việc bán hàng đã khiến cặp đôi này kiếm được hơn 50.000 USD và thúc đẩy họ cho ra đời Apple II.
8. Công cụ tìm kiếm – Google (1998)
Google bắt nguồn từ BackRub, một dự án nghiên cứu do Larry Page và Sergey Brin khởi động vào năm 1996 khi cả hai đều là nghiên cứu sinh tại Đại học Stanford, California.
Dự án ban đầu cũng liên quan đến “người sáng lập thứ ba” không chính thức Scott Hassan. Ông là lập trình viên chính và đã viết nhiều mã cho công cụ tìm kiếm ban đầu. Đáng tiếc thay, tài năng này đã rời đi trước khi công ty Google chính thức được thành lập.
“Trình thu thập dữ liệu web” của Larry Page bắt đầu hoạt động vào tháng 3 năm 1996, với trang Stanford của ông đóng vai trò là điểm khởi đầu duy nhất.
Phiên bản đầu tiên của Google được phát hành vào tháng 08/1996 trên trang web của Stanford và sử dụng gần một nửa băng thông mạng của trường.
9. Cửa hàng tạp hóa – Samsung (1938)
Samsung khởi đầu là một cửa hàng tạp hóa do ông Lee Byung Chul sáng lập vào ngày 01/031938. Ông bắt đầu công việc buôn bán mì cũng như một vài hàng hóa khác trong khu vực Taegu, Hàn Quốc, đồng thời xuất khẩu sang một vài tỉnh của Trung Quốc.
Sau chiến tranh Triều Tiên, công ty mở rộng thành công sang lĩnh vực dệt may trong quá trình Hàn Quốc tiến hành công nghiệp hóa đất nước. Các công ty con mới cũng lần lượt ra đời bao gồm công ty Công nghiệp nặng Samsung, công ty Đóng tàu Samsung và công ty Cơ khí chính xác Samsung.
Samsung gia nhập ngành công nghiệp điện tử vào năm 1969 với sản phẩm đầu tiên là ti vi trắng – đen. Trong những năm 1970, công ty bắt đầu xuất khẩu các sản phẩm điện tử gia dụng ra nước ngoài.
10. Máy tính hình ảnh – Pixar (1986)
Pixar được thành lập vào năm 1979 với tên gọi The Graphics Group sau khi chiêu dụ thành công tiến sĩ Ed Catmull, người phụ trách Phòng Máy tính đồ họa (CGL) tại Viện Công nghệ New York (NYIT). Công ty lúc bấy giờ là một trong ba nhánh tại Bộ phận Máy tính của hãng Lucasfilm.
Các nhà nghiên cứu tại NYIT là những người tiên phong trong nhiều kỹ thuật nền tảng của công nghệ CG, đặc biệt là việc phát minh ra “kênh alpha”.
Ban đầu, Pixar là một công ty phần cứng máy tính cao cấp với sản phẩm cốt lõi là Máy tính Hình ảnh Pixar, một hệ thống được bán chủ yếu cho các cơ quan chính phủ và cơ sở y tế. Một trong những người mua của họ là Disney Studios nơi có công ty mẹ là đối tác quan trọng nhất của Pixar hiện nay.
11. Cửa hàng thức ăn nhanh – McDonald’s (1955)
Vào năm 1937, Patrick McDonald mở một quầy bán thức ăn mang tên The Airdrom trên đường Huntington Drive (Tuyến 66) gần sân bay Monrovia (Los Angeles, California). Hotdog là một trong những mặt hàng đầu tiên của cửa tiệm, theo sau đó là bánh mì kẹp thịt (giá 10 cent) và nước cam (giá 5 cent).
Đến năm 1940, hai con trai của ông là Maurice và Richard đã di dời cửa hiệu đến San Bernardino, California. Nhà hàng mới được đổi tên thành McDonald’s Bar-B-Que với thực đơn gồm 25 món và chủ yếu là các món nướng.
Năm 1954, Ray Kroc, một người bán máy trộn hiệu Prince Castle đã ghé thăm nhà hàng của anh em nhà McDonald khi biết họ đang sử dụng tám chiếc máy của mình. Đi cùng ông là Charles Lewis, người đã gợi ý một số cải tiến cho công thức bánh burger của McDonald.
Vô cùng ấn tượng với nhà hàng của hai anh em, Kroc đề nghị thành lập một thương hiệu nhượng quyền quốc gia với cửa hàng đầu tiên đặt tại Des Plaines, bang Illinois (gần khu vực Chicago). Thực đơn ban đầu khá đơn giản với chín món bao gồm các loại bánh mì kẹp thịt, khoai tây chiên, sữa lắc, nước trái cây và sữa.
12. Thẻ nhớ – Intel (1969)
Intel do nhà hóa học Gordon E. Moore (được biết đến với “Định luật Moore”) và nhà vật lý học Robert Noyce (người đồng phát minh ra mạch tích hợp) thành lập tại California vào năm 1968.
Intel không bắt đầu với việc sản xuất các bộ xử lý mà là các loại thẻ nhớ như SRAM, DRAM và EPROM. Sản phẩm đầu tiên được Intel phát hành là thẻ nhớ SRAM 6401 64 bit vào tháng 04/1969.
13. Dịch vụ thanh toán trực tuyến – PayPal (1998)
Vào tháng 12/1998, công ty Confinity – tiền thân của PayPal – được thành lập và hoạt động như một công ty phát triển các phần mềm bảo mật cho thiết bị cầm tay. Các thành viên đóng vai trò chủ chốt bao gồm Max Levchin, Peter Thiel, Luke Nosek, Ken Howery, Yu Pan và Russel Simmons.
Vào tháng 03/2000, Confinity sáp nhập với ngân hàng trực tuyến do Elon Musk sáng lập X.com. Tỷ phú công nghệ cảm thấy vô cùng lạc quan về thành công trong tương lai của dịch vụ chuyển tiền mà Confinity đang phát triển.
Vào tháng 10 năm đó, Musk quyết định chấm dứt các hoạt động ngân hàng qua mạng khác của X.com và tập trung vào PayPal. Công ty X.com sau đó được đổi tên thành PayPal vào năm 2001. Đến năm 2002, các giám đốc điều hành của công ty quyết định đưa PayPal chính thức ra mắt công chúng.
14. Dịch vụ blog cá nhân – Twitter (2006)
Twitter hình thành vào năm 2006 khi công ty Odeo nhận ra rằng họ cần phải cải tiến và nảy ra những ý tưởng kinh doanh mới. Lúc bấy giờ, Jack Dorsey giới thiệu hình nhắn tin mới cho phép người dùng giao tiếp với một nhóm nhỏ các người dùng khác.
Dự án chính thức bắt đầu vào ngày 21/03/2006 khi Dorsey công bố thông điệp Twitter đầu tiên “vừa mới thiết lập tài khoản twttr của mình“. Nguyên mẫu của dự án là dịch vụ dành riêng cho nhân viên tại Odeo và được giới thiệu rộng rãi đến công chúng vào tháng 07/2006.
Vào tháng 10/2006, Jack Dorsey, Biz Stone và Evan Williams thành lập tập đoàn Obvious với một số thành viên khác từ Odeo. Sau đó, họ mua lại Odeo từ các nhà đầu tư và các cổ đông khác. Vào tháng 04/2007, Twitter chính thức trở thành một công ty riêng lẻ.
15. Phim hoạt hình Alice Comedies – Disney (1923)
Alice Comedies là một loạt phim hoạt hình được Walt Disney tạo ra vào những năm 1920. Nhân vật chính của truyện là cô bé Alice (Virginia Davis) và chú mèo Julius.
Disney, Ub Iwerks và đội ngũ nhân viên đã thực hiện tập đầu tiên (kéo dài mười phút) của Alice Comedies mang tên Alice’s Wonderland tại xưởng phim Laugh-O-Gram (Kansas, Missouri). Sau khi hoàn thành bộ phim, hãng phim bị phá sản và buộc phải đóng cửa.
Sau đó, với số tiền dành dụm từ việc làm nhiếp ảnh gia tự do, Disney đã mua vé tàu một chiều đến Los Angeles, California để sống với chú Robert và anh trai Roy của mình. Tại đây, ông tiếp tục giới thiệu loạt phim Alice đi khắp nơi với hy vọng đạt được thỏa thuận phân phối. Cuối cùng, loạt phim của ông được ký hợp đồng với hãng phim Winkler Pictures do Margaret J. Winkler và vị hôn thê của bà Charles Mintz điều hành.
16. Nhà phân phối giày Nhật Bản – Nike (1964)
Nguồn gốc của Nike bắt đầu từ một bài tập môn kinh doanh tại đại học Stanford. Lúc bấy giờ, nhà sáng lập Phil Knight nảy ra ý tưởng kinh doanh giày Nhật Bản chất lượng cao với chi phí sản xuất thấp hơn so với các thương hiệu Đức đang thống trị thị trường vào thời điểm đó.
Bài tiểu luận với tiêu đề “Nhìn vào những gì mà máy ảnh Nhật Bản đã làm với máy ảnh Đức, liệu giày thể thao Nhật Bản có thể làm điều tương tự với giày thể thao Đức hay không?” đã truyền cảm hứng cho sự thành lập một doanh nghiệp thực tế vào năm 1964. Công ty Blue Ribbon Sports ra đời và trở thành nhà phân phối cho giày chạy bộ Onitsuka Tiger sản xuất tại Nhật Bản.
17. Quán cà phê – Starbucks (1971)
Cửa hàng Starbucks đầu tiên được khai trương tại Seattle, Washington vào ngày 31/03/1971. Ba nhà sáng lập Jerry Baldwin, Zev Siegl và Gordon Bowker đã được truyền cảm hứng từ nhà kinh doanh cà phê rang Alfred Peet trong lúc ông chia sẻ phong cách rang hạt của mình.
Terry Heckler (đồng sở hữu công ty quảng cáo với Gordon Bowker) cho rằng những từ bắt đầu bằng “st” thường có tác động mạnh mẽ hơn những từ khác. Vì vậy, ba nhà sáng lập đã nghĩ ra một danh sách các từ bắt đầu bằng “st” và cuối cùng lựa chọn cái tên “Starbo” (một thị trấn mỏ trong dãy Cascade). Từ đó, cả nhóm nhớ đến “Starbuck”, một anh thuyền viên trong cuốn sách Moby-Dick và quyết định lấy tên này cho cửa hàng cà phê của mình.
Cửa hàng Starbucks đầu tiên tọa lạc tại số 2000 Western Avenue (Seatle) từ năm 1971 – 1976. Sau đó, quán này được chuyển đến số 1912 Pike Place. Lúc bấy giờ, cửa hàng chỉ bán hạt cà phê rang xay mà không hề có các thức uống như hiện nay.
18. Mạng xã hội của trường đại học – Facebook (2004)
Facebook lần đầu tiên được biết đến với tên FaceMash vào năm 2003 khi Mark Zuckerberg đang là chàng sinh viên năm hai tại đại học Harvard. Trang web này được thiết kế như một loại trò chơi dành cho các sinh viên Harvard. FaceMash hiển thị hai bức ảnh của các nữ sinh viên cạnh nhau và cho phép khách truy cập quyết định ai là người nóng bỏng hơn.
Đến năm 2004, trang web được Zuckerberg, Eduardo Saverin, Andrew McCollum, Dustin Moskovitz và Chris Hughes cùng nhau mở rộng và đổi tên thành TheFacebook.
Ban đầu, quyền đăng ký thành viên chỉ được giới hạn trong phạm vi các nhà sáng lập và cộng đồng sinh viên Harvard. Sau đó, trang web dần mở rộng phạm vi sang các trường đại học khác trong khu vực Boston, Ivy League và hầu hết các trường đại học ở Hoa Kỳ và Canada cũng như các tập đoàn. Đến tháng 09/2006, mọi cá nhân từ 13 tuổi trở lên với một địa chỉ email hợp lệ đều có thể là thành viên của Facebook.
19. Trò chơi Zombi – Ubisoft (1986)
Ubisoft Entertainment là một công ty trò chơi điện tử của Pháp có trụ sở tại Montreuil do gia đình nhà Guillemot sáng lập.
Gia đình Guillemot bắt đầu kinh doanh các sản phẩm hỗ trợ nông nghiệp ở tỉnh Brittany, tây bắc nước Pháp từ nhiều năm về trước. Năm người con trai Christian, Claude, Gérard, Michel và Yves đã phụ giúp việc bán hàng, phân phối, kế toán và quản lý công ty cùng với cha mẹ từ trước khi vào đại học.
Vào thời điểm mà hoạt động nông nghiệp bắt đầu suy yếu dần, năm anh em nảy ra ý tưởng đa dạng hóa các sản phẩm của công ty từ CD, máy vi tính, phần mềm đến trò chơi điện tử.
Đầu những năm 1980, năm anh em bắt đầu công việc kinh doanh của riêng mình mà không có sự tham gia của bố mẹ. Họ thành lập công ty đầu tiên mang tên Guillemot Informatique vào năm 1984. Đến năm 1986, tổng doanh thu của công ty rơi vào khoảng 40 triệu franc (khoảng 5,8 triệu USD vào thời điểm đó).
Vào năm 1985, tập đoàn Guillemot ra đời và tiếp tục việc phân phối phần cứng máy tính. Khi nhu cầu tiêu dùng tăng cao, anh em nhà Guillemot nhận ra rằng phần mềm trò chơi điện tử đang trở thành một con gà đẻ trứng vàng và quyết định tham gia vào thị trường này. Vào ngày 28/03/1986, Ubi Soft ra đời với tên gọi mang ý nghĩa “phần mềm có mặt ở khắp mọi nơi“.
20. Trò chơi Hard Hat Mack – EA (1982)
Hard Hat Mack là một nền tảng trò chơi được Michael Abbot và Matthew Alexander phát triển cho Apple II. Được phát hành vào năm 1983, đây là một trong năm trò chơi đầu tiên của Electronic Arts và được họ gọi là “những trò chơi thực thụ đầu tiên của EA“.
Bốn cái tên còn lại trong danh sách này là Archon: The Light and the Dark, M.U.L.E, Worms? và Axis Assassin.
