Khi có người hỏi chúng ta một vấn đề rắc rối phức tạp khiến chúng ta không thể trả lời xong ngay, chúng ta thường sẽ đáp lại rằng: “Việc này có thể nói ba ngày ba đêm không hết, xin bạn đừng hỏi nữa”. Vậy nguồn gốc của câu “nói ba ngày ba đêm không hết” từ đâu mà có?
Điển cố “nói ba ngày ba đêm không hết” xuất xứ từ câu chuyện trong «Sử ký – Quyển 74 – Mạnh Tử Tuân tử truyền»: “Sau khi gặp Thuần Vu Khôn nói chuyện ba ngày ba đêm không chán. Huệ Vương muốn ban chức khanh tướng để giữ lại, nhưng Khôn cảm tạ rồi cáo từ”.
Điển cố này liên quan đến Thuần Vu Khôn, đại phu nước Tề thời Chiến quốc, là người có học vấn uyên bác, trí nhớ siêu phàm, giỏi hùng biện và quan sát nắm được tâm ý người khác. Có người tiến cử Thuần Vu Khôn với Huệ Vương, vì thế Lương Huệ Vương đã gặp riêng Thuần Vu Khôn hai lần, nhưng cả hai lần chỉ thấy Thuần Vu Khôn im lặng. Thái độ khiến Huệ Vương cảm thấy kỳ lạ, liền hỏi người tiến cử rằng: “Ngươi ca ngợi Thuần Vu Khôn, nói rằng đến Quản Trọng và Yến Anh cũng không bì kịp, nhưng ông ấy dường như không muốn nói chuyện với ta, ta cũng hết cách. Chẳng lẽ ta không xứng đáng để ông ấy nói chuyện sao? Cuối cùng là vì nguyên nhân gì?”.
Người tiến cử nói lại những lời của Lương Huệ Vương với Thuần Vu Khôn thì nghe đáp lại: “Lần đầu tôi gặp đại vương thì thấy suy nghĩ của ông ấy toàn liên quan đến xem tướng ngựa; lần thứ hai gặp đại vương thì thấy ông ấy chỉ nghĩ chuyện nhan sắc. Vì thế mà tôi im lặng không nói gì”.
Người tiến cử lại truyền lại lời của Thuần Vu Khôn với Lương Huệ Vương, Huệ Vương nghe thế không khỏi giật mình, nói: “Ôi! Thuần Vu Khôn tiên sinh đúng là thánh nhân! Lần đầu tiên đó là vì có người vừa tặng ta một con ngựa tốt, ngay lúc ta đang định xem thì Thuần Vu Khôn đến. Lần sau đó lại có người tặng ta một cô ca kỹ, ta chưa kịp ngắm nhìn thì lại đúng lúc Thuần Vu Khôn đến. Vì thế khi gặp ông ấy lòng ta chỉ nghĩ đến những chuyện này, quả đúng như thế”.
Không lâu sau Lương Huệ Vương lại tiếp kiến Thuần Vu Khôn, lần này hai người chuyên tâm trò chuyện liên tục ba ngày ba đêm không chán. Lương Huệ Vương muốn phong chức quan to cho Thuần Vu Khôn nhưng Khôn khách khí từ chối. Lương Huệ Vương liền tặng cho Thuần Vu Khôn một xe ngựa có 4 con tuấn mã kéo chứa đầy vải vóc và ngọc bích với cả trăm lạng vàng. Nhưng cuối cùng Thuần Vu Khôn vẫn không chịu ra làm quan.
Về sau, người ta dùng câu “nói ba ngày ba đêm không hết” xuất xứ từ câu chuyện này để ví về chuyện rắc rối phức tạp, không thể nói tường tận, dần dần cách nói này ngày càng phổ biến, thành câu nói quen thuộc hay được dùng.
