Điện Kính Thiên là nơi cử hành các nghi lễ long trọng nhất của triều đình, nơi đón tiếp sứ giả nước ngoài và là nơi thiết triều bàn những việc quốc gia đại sự của kinh thành Thăng Long. Ngày nay cung điện này còn lại những gì?
Nằm ở trung tâm Di sản văn hóa thế giới Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội), điện Kính Thiên là cung điện quan trọng bậc nhất kinh thành Thăng Long xưa, là nơi cử hành các nghi lễ long trọng nhất của triều đình, nơi đón tiếp sứ giả nước ngoài và là nơi thiết triều bàn những việc quốc gia đại sự.
Theo “Đại Việt Sử ký toàn thư”, điện Kính Thiên được xây dựng năm 1428 đời Vua Lê Thái Tổ và hoàn thiện vào đời vua Lê Thánh Tông. Điện được xây dựng trên núi Nùng, ngay trên nền cũ của cung Càn Nguyên – Thiên An thời Lý, Trần.
Đầu thời Nguyễn, khi kinh đô đã chuyển vào Huế, vua Gia Long cho xây dựng khu vực điện Kính Thiên làm hành cung để vua sử dụng mỗi khi các vua nhà Nguyễn “Bắc tuần”.
Thời Pháp thuộc, vào năm 1886, thực dân Pháp phá bỏ hành cung Kính Thiên và xây dựng trụ sở chỉ huy pháo binh tại đây. Ngôi nhà này được gọi là nhà Con Rồng (hay còn gọi là Long Trì), do phía trước và sau đều có rồng đá chầu.
Sau ngày 10/10/1954, khi quân ta vào tiếp quản Thủ đô, khu vực này trở thành nơi làm việc của Bộ Quốc phòng. Năm 2004, Bộ Quốc phòng bàn giao lại một phần diện tích khu vực trung tâm (trục chính tâm) thành cổ Hà Nội cho UBND thành phố Hà Nội quản lý.
Theo các tư liệu lịch sử, trước khi bị người Pháp phá, hành cung Kính Thiên là một kiến trúc gỗ gồm hai nếp hình chữ Nhị (二), kiểu chồng diêm hai tầng tám mái với các góc đao cong. Bờ nóc của cả hai nếp nhà đều đắp nổi đôi rồng chầu mặt trời. Quanh điện có sân rộng được xây lan can bao cả 4 phía.
Ngay nay, dấu tích hành cung kính thiên xưa chỉ còn thềm bậc và nền điện. Nền điện dài 57 mét, rộng 41,5 mét, cao 2,3 mét. Phía Nam nền điện còn có hàng lan can cao hơn 1 mét.
Thềm bậc phía trước điện xây bằng những phiến đá hộp lớn gồm 10 bậc có 4 rồng đá chia thành 3 lối lên đều nhau tạo thành Thềm Rồng. Phía sau điện còn có một thềm 7 bậc nhỏ hơn, hai bên có hai rồng đá với kiểu thức tương tự. Những bộ phận điêu khắc bằng đá này có từ thế kỷ 15, còn tương đối nguyên vẹn.
Rồng đá điện Kính Thiên là một di sản kiến trúc nghệ thuật tuyệt tác, tiêu biểu cho nghệ thuật điêu khắc thời Lê sơ. Rồng được chạm trổ bằng đá xanh, đầu nhô cao, thân uốn lượn mềm mại thành nhiều vòng cung, nhỏ dần về phía nền điện, trên lưng có đường vây dài nhấp nhô như vân mây, tia lửa…
Theo các nhà nghiên cứu, nền và thềm bậc điện là di tích ít ỏi trong kiến trúc hoàng cung thời Lê còn sót lại đến ngày nay, phần nào phản ánh được quy mô hoành tráng của điện Kính Thiên xưa.
Thềm điện Kính Thiên hiện được dùng làm không gian trưng bày các hiện vật khảo cổ…
…Chủ yếu là các chân tảng dùng để kê cột cung điện, được tìm thấy ở khu vực này.
Từ nhiều năm trước, vấn đề phục dựng điện Kính Thiên đã được đưa ra.
Cho đến nay ý tưởng này đang được xúc tiến với sự quan tâm của nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước
