Nói đến những công trình phụ của một toà nhà, chúng ta không thể không nhắc tới chiếc bồn cầu. Nhưng không phải ai trong chúng ta cũng biết rằng bồn cầu hiện đại ngày nay là một phát minh khởi nguồn từ thời nữ hoàng Elizabeth của nước Anh.
Mô hình nhà vệ sinh nối với chuồng lợn, Trung Quốc, triều đại Đông Hán 25 – 220 sau công nguyên. Wikipedia
Tuy nhiên, để được chấp nhận và trở nên thông dụng như hiện nay, chiếc bồn cầu đã phải trải qua quãng thời gian dài nghiên cứu, phát triển, chịu những lời chê bai, châm chọc.
Sir John Harington
Bồn cầu xả nước hiện đại đầu tiên được thiết kế vào năm 1596 bởi Sir John Harington- một cận thần và là con trai đỡ đầu của nữ hoàng Elizabeth đệ Nhất.
Sơ đồ bồn cầu xả nước.
Sáng chế của Harington gồm một bệ hình bầu dục không thấm nước sâu 2 feet với chân bệ, nước dội được dẫn từ bề một bể chứa trên gác mái. Ông cũng mô tả thiết bị của mìn – trong một cuốn sách mang tên “A New Discourse on a Stale Subject, called the Metamorphosis of Ajax” – là “jake” một thuật ngữ hay tiếng lóng để chỉ bồn cầu.
Tuy nhiên, nhà phát minh đầy sáng tạo đã phải kết thúc sự nghiệp của mình với sáng chế đầu tiên này bởi ông không thể chịu nổi sự nhạo báng đeo đẳng khi các đồng nghiệp cho rằng đây là một thiết bị vớ vẩn và vô lí.
Phát minh được cấp bằng sáng chế của Alexander Cumming năm 1775
Gần 200 năm sau, một nhà phát minh người Anh Alexander Cumming đã được cấp bằng sáng chế đầu tiên cho chiếc bồn cầu xả nước vào năm 1775. Cải tiến lớn nhất của ông là việc áp dụng một ống hình chữ S bên dưới bệ ngồi. Bên trong ống có chứa nước để ngăn không cho mùi khó chịu từ cống thâm nhập qua toa lét.
Nhà vệ sinh công cộng của đế chế La Mã, Ostia Antica. Wikipedia
Vào những năm cuối của thế kỷ 19, ông chủ của một công ty hệ thống nước tên là Thomas Crapper đã thành công trong việc cho sản xuất rộng rãi một trong những chiếc bồn cầu xả nước trên thị trường.
Rõ ràng, Crapper không phải là người phát minh ra chiếc bồn cầu hiện đại nhưng ông đã phát triển được một chi tiết rất quan trọng trong bộ phận xả nước đó là phao bóng – một cơ chế giúp điều chỉnh lượng nước trong bình xả.
Cái tên Crapper cũng được lấy làm tên thiết bị mà ông kinh doanh (mặc dù trong tiếng Anh từ “crap” ra đời trước khi ông chào đời hàng thế kỷ) và trở nên phổ biến tại Mỹ trong và sau Chiến tranh Thế giới thứ Nhất.
Lính bộ binh Mỹ trong thế chiến thứ Nhất không quen với phát minh tương đối mới lạ đã gọi chiếc bồn cầu này là “crappers” – do Crapper là thương hiệu nổi tiếng ở Anh và Pháp – rồi sau đó mang chúng về nước sau khi chiến tranh kết thúc.
Ba cầu tiêu đi vệ sinh riêng tại Anh đầu thế kỷ 18. Wikipedia
Có thể nói, chiếc bồn cầu là một trong những phát minh vĩ đại nhất của nhân loại. Nó có thể không hào nhoáng như những chiếc túi hàng hiệu xa xỉ hay thông minh như những chiếc điện thoại cảm ứng, nhưng nó là một phần không thể thiếu được trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta.
Bạn có thể sống mà không cần đến điện thoại, nhưng không thể ăn mà không bài tiết. Từ một thiết bị được coi là “vớ vẩn” ngày nay đã trở thành một vật dụng không thể thiếu trong mỗi ngôi nhà.
