Súp hay Xúp? Từ chính xác phải là “xúp”. Đây là từ mượn từ tiếng Pháp soupe, cùng một nguồn với từ tiếng Anh “soup”. Tuy viết là “soupe” nhưng cách phát âm lại theo lối “x” (xờ nhẹ) nên phải phiên âm là “xúp” mới chính xác.
“Xúp” là một món ăn khá gần với món canh của người Việt (đến mức nhiều lúc người ta dịch “canh” thành “soup”). Tuy nhiên nếu suy xét kĩ ta sẽ thấy: xúp thường chú trọng vào phần cái hơn là phần nước, còn canh thì ngược lại.
Nguyên tắc phiên âm không dựa trên mặt chữ mà dựa trên phát âm là một điều tối quan trọng. Điều này đã được ngầm công nhận trong cách Việt hoá từ ngữ của người xưa.
Những từ có phát âm “s” (sờ nặng), trong tiếng Pháp thường được biểu diễn bằng “sh”, “ch”, thì tiếng Việt phải dùng “s”. Ví dụ như:
– Sốc: tiếng Pháp là “choc”, tiếng Anh là “shock”
– Sạc: tiếng Pháp là “charger”, tiếng Anh là “charge”
– Súp lơ: tiếng Pháp là “chou-fleur”
– Cao su: tiếng Pháp là “caoutchouc”
Những từ có phát âm “x” (xờ nhẹ), trong tiếng Pháp thường được biểu diễn bằng “s”, “c” thì tiếng Việt phải dùng “x”. Ví dụ:
– Xúc xích: tiếng Pháp là “saucisse”
– Xi măng: tiếng Pháp là “ciment”
– Xà phòng: tiếng Pháp là “savon”
– Nước xốt: tiếng Pháp là “sauce”
Nắm được quy tắc này, ta sẽ không còn sợ sai chính tả khi viết các từ mượn tiếng Pháp liên quan đến “s”, “x” nữa.
