Thủy đài là bồn chứa nước đặt trên cao, với mục đích chính là trữ nước trong những thời gian ít sử dụng để dành cho giờ cao điểm, xuất hiện tại nhiều nơi trên thế giới.
Theo Live Science, tại nhiều nơi trên thế giới, sau khi được xử lý (lọc, khử trùng), nước sẽ được bơm theo các đường ống về phục vụ sinh hoạt hoặc bơm lên các thủy đài để dự trữ.
Thủy đài trên đường Tô Ký thuộc phường Trung Mỹ Tây (quận 12, Tp Hồ Chí Minh) được người Pháp xây dựng từ đầu thế kỷ 20 để cung cấp nước cho người dân trong khu vực nhưng ngưng sử dụng hơn 20 năm nay. (Ảnh: Duy Trần).
Nhiều thủy đài rất cao, trông giống như một cái kẹo mút khổng lồ. Nó cần có chiều cao như vậy để nước có dự trữ thế năng lớn sau khi được bơm lên. Năng lượng này sẽ được chuyển thành động năng của nước khi cần thiết, theo Enos Inniss, giáo sư trợ giảng kỹ thuật dân dụng, Đại học Missouri. Càng cao thì thế năng càng lớn.
Độ cao của một thủy đài phụ thuộc vào yêu cầu dùng nước của nơi mà nó cung cấp. Ví dụ, thủy đài giữ nước cho một khu nghĩa trang nhỏ gần đó, có thể đặt ngay trên mặt đất.
Nhưng nếu thủy đài để trữ nước cho một khu đô thị rộng lớn ở xa, nó sẽ phải rất cao và có một bồn chứa nước khổng lồ. Một thủy đài tiêu chuẩn có thể chứa một lượng nước gấp 50 lần lượng nước của một bể bơi thường, tức là vào khoảng 76.000 – 114.000 lít nước, theo How Science Works.
Ví dụ, thủy đài “Quả đào khổng lồ – The Giant Peach” ở Gaffney, Nam Carolina, một điểm đến khá thu hút du khách có chiều cao 46 mét, chứa được tới 3,8 triệu lít nước, theo Cơ quan khảo sát địa chất Mỹ.
“Cao hơn cũng đồng nghĩa với áp lực lên hệ thống bên trong lớn hơn”, Inniss chia sẻ.
Thủy đài thường được bơm đầy vào những khi nhu cầu dùng nước xuống thấp, như vào ban đêm. Lúc này máy bơm từ các nhà máy nước thay vì tới nhà dân thì chuyển hướng tới thủy đài để dự trữ.
Sau đó, trong thời gian cao điểm vào buổi sáng, khi tất cả mọi người đều cần dùng nước cho các nhu cầu từ đánh răng rửa mặt tới pha cà phê, lượng nước dự trữ này cùng với nước từ các nhà máy xử lý nước sẽ đáp ứng đủ.
Thủy đài hình bắp ngô ở Rochester, Minnesota, Mỹ. (Ảnh: 10 Most Today).
Các thủy đài cũng có thể bảo đảm nguồn cung nước trong thời gian mất điện. Lúc này, các máy bơm ở các nhà máy nước có thể ngừng hoạt động nếu không dùng máy phát điện. Nước ở các thủy đài trên cao do có sẵn thế năng dự trữ nên không cần nhiều điện để chảy từ bể chứa ra ngoài.
Tại các thành phố lớn như New York, nhiều căn hộ và tòa nhà văn phòng có thủy đài đặt ngay trên mái nhà. Chúng không chỉ phục vụ cho nhu cầu trước mắt mà còn trở thành một biểu tượng của vài thành phố.
Nhiều thủy đài còn mang tính nghệ thuật như thủy đài hình chai nước sốt cà chua ở Collinsville, Illinois hay thủy đài hình bắp ngô ở Rochester, Minnesota.
