Buổi sáng ở quê giăng lưới được mớ cá chốt, ăn hổng hết, má sai nhỏ em đem cho hàng xóm người một ít ăn lấy thảo. Má nói “thấy vậy chớ ba cái đồ nhà quê này lúc thèm kiếm hổng ra đó chớ hổng phải giỡn chơi đâu”.
Nó nhớ hồi ở Sài Gòn, những bữa chiều mưa đầu mùa tự dưng lại thấy nhớ nhà đứt ruột. Nhớ tiếng ếch nhái rộn vang ngoài cánh đồng mới vừa ngập nước, nhớ mùi đất, mùi bùn và nhớ những con cá chốt nhà quê. Cứ canh đến những cơn mưa tháng bảy thì ba với má lại bơi xuồng giăng tay lưới dưới sông, sáng ra cá chốt dính nẹo lưới, gỡ mất nguyên buổi sáng mới rồi. Ba lội đìa nhổ mớ bông súng, tiện tay ngắt cọng ngò và tét đôi ba tép sả. Bữa cơm nghèo có canh chua cá chốt nấu với mớ bông súng đồng cùng chảo cá chốt kho sả nghệ bên nồi cơm vừa nhấc khỏi cái bếp củi cà ràng còn nghi ngút khói. Cá chốt ít xương, thịt mềm với bụng trứng no nóc đầu mùa càng đậm vị béo ngậy hòa quyện cùng sả, nghệ và ớt làm dậy mùi khắp gian bếp nhỏ ngày mưa. Nhà quê chỉ vậy thôi hà…
Nó nhớ có hồi ba đi làm ăn xa, chẳng may bị bệnh nặng phải nằm viện hàng tháng trời, do bệnh hành khiến ba nhiều ngày lạt miệng ăn uống hổng vô. Trong cơn mệt, chợt nhiên ông than rằng thèm con cá chốt kho sả nghệ. Vậy là má gọi điện thoại dìa quê biểu nó kho một nồi cá chốt rồi bắt xe đò vượt cả trăm cây số đem lên bệnh viện để ba ăn. Quả thiệt, bữa đó ba ăn cơm ngon lành với món nhà quê mà quên luôn cơn mệt. Đồ nhà quê ơi mà sao làm người ta nhớ quá!
Có khi cá chốt dính lưới nhiều quá, má đem cá cắt bỏ đầu xẻ đôi ướp tiêu, tỏi rồi phơi khô. Khô cá chốt chiên lên thì giòn rụm luôn cả xương, đem chấm mắm me vừa béo, vừa thơm một mùi vị đặc trưng của món nhà nghèo. Không chỉ làm khô, má còn nhận thêm hũ mắm cá chốt để dành. Má nói làm mắm cá chốt phải thiệt kỹ mới ngon. Muối phải rang cho đến khi hết nổ thì con mắm mới khô, không bị tươm nước, đường thì phải là đường mía, thịt con mắm làm ra mới đỏ, thính phải vừa mới rang vàng đem xay ra trộn mắm mới dậy mùi thơm. Rồi khi ủ mắm phải ém thiệt chặt và đậy thiệt kín để hơi gió đừng lọt vô thì con mắm mới hổng bị trở màu… Con cá chốt thấy nhỏ xíu vậy chớ đem làm mắm thì thịt chắc nịch, khi chưng lên con mắm dẽ khắc chớ hổng bị rã mà xương lại mềm sụm thiệt ngon. Những bữa mưa dầm trời lành lạnh mà có tô mắm cá chốt chưng với tóp mỡ, củ hành thêm trái ớt sau hè cùng mớ rau dừa hái ngoài mé mương, hoặc trái chuối chát chấm thì nồi cơm ăn cạn hết hồi nào hổng hay. Món quê mùa mà sao ngon quá xá!
Xa nhà, nó nhớ quay nhớ quắt cái hương vị nhà quê. Rồi có bữa nhớ quá chịu hổng nổi, nó lái xe từ Bình Thạnh chạy đi tuốt chợ Phước Kiển (Nhà Bè) tìm mua cho được mớ cá chốt giấy đem về kho sả nghệ. Nhưng lạ, bưng chén cơm với món đồng quê mà nó lại thấy càng thêm thèm chính món đồng quê, chảo cá chốt kho sả nghệ ngay đó mà nó càng ăn lại càng thêm nhớ món cá chốt kho sả nghệ. Nó chợt nhận ra rằng ở nơi đất khách mình chỉ mua được con cá chốt chớ hổng mua được mùi bùn mùi đất, mùi của quê hương khi gió trở mùa. Cơn thèm của nó đâu chỉ đơn thuần là thèm một món ăn mà thèm luôn cả hình ảnh quê nhà, thèm cả những mảng mơ hồ ký ức.
Vậy là chuyến xe đò đưa nó về thăm má, thăm lại dòng sông nhỏ của quê nghèo. Nó được bơi xuồng cùng má thả lưới giăng cá chốt, được tự tay tét nhánh sả sau nhà để loay hoay trong bếp với món nhà quê. Mùi khói bếp cay nồng quyện trong ánh nắng chiều nhè nhẹ xiên qua vách lá. Chảo cá chốt kho sả lại dậy mùi. Một mùi hương bình dị mà sao nồng ấm, thân thương…
