Khi nói về âm thanh, bạn thường nghe nhắc đến những khái niệm liên quan đến tần số âm thanh như Bass, Mid hoặc Treble, đó là những từ được dùng để chỉ âm trầm, âm trung và âm cao.
Trước tiên chúng ta cần phải biết bản chất của âm thanh đó là được hình thành từ các sóng dao động cơ học (xét trong môi trường không khí) và tần số chính là đơn vị cơ bản nhất của âm thanh. Tai người có khả năng nghe được dải tần số âm thanh trong khoảng từ 20Hz đến 20kHz (số lần dao động từ 20 đến 20.000 lần/giây). Và để dễ xác định hơn thì người ta thường chia dải tần số từ 20Hz đến 20KHz này ra làm 3 “khoảng tần số” cơ bản, đó chính là Bass, Mid và Treble. Nếu những âm nào nhỏ hơn 20Hz người ta gọi là Hạ âm, còn lớn hơn 20kHz thì người ta gọi là siêu âm, đặc điểm của 2 loại hạ âm và siêu âm này đó là tai người bình thường không thể nghe được. Tuy nhiên nên nghe bằng 1 cặp loa khá tốt trở lên mới cảm nhận được đầy đủ dải tần số này (nếu nghe bằng loa vi tính chất lượng quá kém thì bạn sẽ phát hiện ra là ở những tần số quá thấp hoặc quá cao bạn sẽ không nghe thấy gì cả, tức là do cặp loa mà bạn đang nghe không đủ khả năng phát ra được những tần số đó).
Âm Bass (âm trầm)
Là những âm thanh trầm, nằm trong khoảng tần số 20Hz – 500Hz. Chúng là những nốt âm rất nhỏ và được xem là nhỏ nhất. Vậy nên những chiếc loa tạo âm bass được gọi là loa trầm hay siêu trầm. Và ngay trong âm Bass, người ta cũng chia ra làm 3 mức khác nhau:
– Bass sâu (20Hz – 80Hz)
– Bass trung (80Hz – 300Hz)
– Bass cao (320Hz – 500Hz)
Đây là dải tần số hay bị đánh giá sai lệch nhiều nhất trong âm thanh. Người nghe thiếu kinh nghiệm thường nhầm lẫn giữa “độ sâu” và “cường độ” của âm Bass. Khi nghe những dàn loa đang chơi “nhạc mạnh” với âm lượng lớn thì chưa chắc đó đã là Bass tốt. Một bộ loa có âm Bass tốt sẽ thể hiện được những tần số rất thấp (Bass xuống rất sâu) ngay cả ở mức âm lượng không quá lớn, không bị rền, không có cảm giác âm Bass bị “kéo đuôi”.
Tất nhiên đó chỉ là về mặt lý thuyết, còn về sở thích thì mỗi người lại khác nhau và còn phụ thuộc cả vào thể loại âm thanh – âm nhạc đang trình diễn, không thể có khái niệm thế nào là một âm BASS hay được. Giả sử khi nghe nhạc Rock, nhạc Electronic thì Bass nghe phải chắc, gọn, dứt khoát và có lực thì sẽ phù hợp hơn. Ngược lại nếu nghe nhạc Pop – Ballad, Country thì lại cần âm Bass trầm sâu một cách thật mềm mại và tinh tế…
Âm Mid (âm trung)
Âm trung là những âm thanh nằm trong khoảng tần số <1KHz. Và đây chính là dải tần âm thanh mà chúng ta nghe được nhiều nhất trong cuộc sống hằng ngày. Hãy quay lại với ví dụ tiếng súng đại bác lúc nãy, khi tiếng súng vang lên, ngay lập tức ta nghe được đó chính là âm Mid. Ta còn có giọng hát của người ca sĩ trong các đĩa nhạc, giọng nói của nhân vật trong các bộ phim, tiếng chim hót hằng ngày. Âm Mid cũng được chia thành 3 dải tần nhỏ:
– Mid thấp (500Hz – 1KHz)
– Mid trung (1KHz – 2KHz)
– Mid cao (2HKz – 6KHz)
Và cũng vì thế, âm Mid được xem là âm thanh dễ chịu nhất, dễ cảm nhận nhất. Âm Mid được đánh giá bằng những yếu tố như sau:
+ Rõ ràng
+ Không có độ “chát” khi nghe
+ Hơi ấm trong từng nốt âm
Nếu để ý, bạn sẽ thấy giọng hát của các ca sĩ nếu có độ ấm, rõ ràng thì đều được công chúng ủng hộ nhiệt liệt. Nếu không, dễ gây cảm giác khô cứng hoặc quá mỏng không làm người nghe hài lòng.
Âm Treble (âm cao)
Âm cao là những âm thanh nằm trong khoảng tần số >6KHz. Và các âm thanh này thường đem lại cảm giác chói tai cho người nghe. Ví dụ đơn giản nhất là tiếng leng keng khi hai thanh sắc va vào nhau, chúng có độ vang và chói một cách khá rõ ràng. Và ở dải tần này, tai người khó có thể cảm nhận đầu đủ và chính xác nên việc chia nhỏ dải tần này là điều không cần thiết.
Nhưng chính đặc điểm đó lại tạo nên điểm nhấn không thể thiếu cho các cac khúc hoặc bất kỳ một bản nhạc nào. Cũng rất khó để có thể kiếm được một dàn âm thanh hay một chiếc loa nào có thể thể hiên được âm Treble một cách hoàn hảo mà lại không khiến người nghe quá khó chịu.
Trong việc phân chia vai trò của cả 3 âm tần thì âm Bass đem lại sự quyến rũ nên sẽ dẫn dắt người nghe, âm Mid lại tạo ra sự hài hòa trong việc thưởng thức âm thanh, còn âm Treble sẽ làm nhiệm vụ biểu diễn. Các yếu tố để đánh gia một âm Mid hay bao gồm:
+ Mượt mà
+ Thanh
+ trong trẻo
….
Bởi vậy, một âm Treble hay dù có vang và chói nhưng không phải kiểu chói gắt tai mà sẽ là “thánh thót” và “trong trẻo”.
Cả ba dải tần âm thanh trên luôn có sự hòa trộn với nhau ở bất kỳ trường hợp nào, tất cả cùng nhau tạo nên sự phong phú của những âm thanh mà chúng ta nghe được hàng ngày. Cũng vì như vậy, việc sử dụng các thiết bị âm thanh đều cần có kinh nghiệm và sự hiểu biết để không làm bất cứ một âm tần nào trở nên quá lấn át hoặc bị lu mờ.
Hầu như tất cả những âm thanh chúng ta được nghe trong cuộc sống đều không chỉ nằm ở 1 tần số cố định, mà luôn là sự hòa trộn theo một tỉ lệ nào đó trong 3 dải tần số Bass – Mid – Treble nói trên. Điều này đã góp phần tạo nên thế giới âm thanh phong phú mà chúng ta cảm nhận bằng đôi tai mỗi ngày.
