Ung thư não – khối u não là một khối lượng hoặc sự tăng trưởng của các tế bào bất thường bên trong não hoặc gần não của người bệnh. Có nhiều loại khối u não, trong đó có u lành tính và ác tính (hay còn gọi là ung thư). Các tế bào ung thư có thể bắt đầu hình thành trong não (u não nguyên phát), hoặc ung thư có thể bắt đầu ở các bộ phận khác trên cơ thể rồi lan đến não bộ được gọi là các u não di căn (metastatic brain tumor). Ung thư não có thể làm thay đổi các hành vi của một người và gây nguy hiểm tính mạng.
May mắn thay, nhiều người sẽ không bao giờ mắc phải căn bệnh quái ác này. Theo American Cancer Society thống kê, nguy cơ mắc phải một khối u ác tính trong não hoặc tủy sống ít hơn 1%, điều đó có nghĩa rằng chỉ có 1 trong 140 số nam giới và 1 trong 180 số nữ giới có thể mắc phải căn bệnh này.
Ung thư não là do nguyên nhân các tế bào tăng trưởng bất thường trong các mô não của người bệnh. (Nguồn ảnh: Sebastian Kaulitzki / Shutterstock.com)
Nguyên nhân hình thành các khối u não
Ung thư não là do sự tăng trưởng của các tế bào bất thường bên trong não của người bệnh. U sao bào giảm biệt hóa độ III (anaplastic astrocytomas) và khối u não đang phát triển (glioblastomas) chiếm khoảng 1/3 số trường hợp mắc u não ở người trưởng thành và u não tế bào hình sao (astrocytomas) là loại u não phổ biến nhất thường gặp ở trẻ em, theo Viện Ung Thư Quốc Gia (National Cancer Institute) cho biết. U sao bào giảm biệt hóa độ III, u não tế bào hình sao và khối u não đang phát triển từ các tế bào não được gọi là tế bào hình sao, được bao quanh và bảo vệ bởi các tế bào thần kinh khác. Ung thư não được phân biệt bằng các “cấp”, mỗi cấp là các tế bào trong não có bình thường hay khác thường và được chia từ cấp I đến cấp IV.
Triệu chứng của bệnh ung thư não
“Bởi vì não bộ là trung tâm điều khiển mọi hoạt động của cơ thể, khối u nằm trong khu vực này có thể ảnh hưởng đến những khu vực khác trong cơ thể. Các triệu chứng phổ biến nhất của ung thư não là đau đầu, co giật, ốm yếu, tê liệt, thay đổi tính cách hoặc hành vi”, theo Tiến sĩ Andrew E. Sloan, giám đốc tại Trung tâm Ung thư não và cũng là giáo sư và phó chủ tịch của Khoa giải phẫu thần kinh tại trường Đại học Y – Trung tâm U Bướu Seidman ở Cleveland, Ohio.
Phòng khám Mayo Clinic cũng liệt kê các triệu chứng của bệnh ung thư não:
- Khó nói, khó nghe
- Thường xuyên bị đau đầu, nhức đầu và ngày càng nghiêm trọng
- Buồn nôn hoặc nôn không rõ nguyên nhân
- Gặp vấn đề về tầm nhìn như nhìn mờ, ảo ảnh hoặc mất thị lực ngoại vi
- Dần dần mất cảm giác hoặc không thể di chuyển ở một cánh tay hoặc một chân
- Lú lẫn trong các vấn đề hàng ngày
- Khó giữ thăng bằng
- Thay đổi tính cách hoặc hành vi
“Đau đầu thường liên quan tới bệnh ung thư não, nhưng có một số người mắc phải bệnh này mà không trải qua các triệu chứng vừa kể trên. Tuy nhiên, điều đó rất hiếm khi xảy ra”, Sloan nói.
“Đau đầu, nhức đầu là một dấu hiệu cho thấy các khối u thông thường đang đè áp lực lên não bộ và tăng áp lực nội sọ. Vì vậy, những cơn đau đầu có thể xảy ra thường xuyên, nếu kích thước của khối u đã đủ lớn. Ngoài ra vị trí của các khối u cũng rất quan trọng. Phụ thuộc vào khu vực não bộ bị ảnh hưởng, xuất hiện các triệu chứng nhau như ốm yếu, tê liệt, động kinh, giảm trí nhớ hay khó nói chuyện,.v.v.” – tiến sĩ giải phẫu thần kinh Charles Park, giám đốc Trung tâm phẫu thuật ít xâm lấn não bộ và cột sống tại Trung tâm y tế Mercy ở Baltimore, Maryland cho biết.
Có một số triệu chứng mà nhiều người thường không gặp phải khi xuất hiện một khối u trong não. “Một khối u nằm bên phải trên đỉnh đầu của não bộ (phía trên và sau tai phải) có thể gây ra những gì được biết đến như khi mắc “chứng rối loạn phối hợp động tác. Nhiều người có thể đi bộ, nói chuyện và làm mọi thứ một cách bình thường nhưng lại không thể xác định chính xác được mọi thứ và tự mặc quần áo, ví dụ: một ai đó sẽ đặt chiếc quần của anh ta lên đầu” – tiến sĩ Michael Schulder, một chuyên gia giải phẫu thần kinh và cũng là giám đốc tại Trung tâm Ung thư não bộ tại Viện khoa học sức khỏe thần kinh Northwell ở Manhasset, New York cho biết.
Chẩn đoán bệnh ung thư não
Nếu một nhân viên y tế nghi ngờ bệnh nhân mắc phải ung thư não, họ sẽ giới thiệu bệnh nhân đến gặp chuyên gia. Chuyên gia kiểm tra thính giác, thị giác, khả năng phối hợp, thăng bằng, sự dẻo dai, tình trạng sức khỏe hoặc phản xạ để tìm ra những đặc điểm bất thường có thể chỉ ra bệnh ung thư não. Các chuyên gia cũng có thể áp dụng phương pháp chụp hình cộng hưởng từ trường (magnetic resonance imaging – MRI), chụp cắt lớp (computerized tomography – CT), chụp xạ hình cắt lớp Positron (PET) để có thể tìm thấy một khối u, theo phòng khám Mayo Clinic cho biết.
Nếu tìm thấy một khối u, một sinh thiết sẽ được sắp xếp ngay. Sinh thiết là thủ thuật lấy mẫu mô nhỏ từ một phần cơ thể để thử nghiệm. Sinh thiết được sử dụng để xác định khối u – ung thư lành tính hoặc ác tính.
Phương pháp điều trị bệnh ung thư não
“Có rất nhiều cách điều trị ung thư não bộ. Điều trị ung thư não còn phụ thuộc vào vị trí khối u nằm ở đâu, khối u đó phát triển như thế nào và nó là u lành tính hay u ác tính. Một số phương pháp điều trị bao gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, điều trị ngoại khoa bằng rađi và điều trị bằng thuốc”, theo phòng khám Mayo Clinic cho biết. Tỷ lệ sống sót của những người được chẩn đoán mắc ung thư não khác nhau, còn phụ thuộc vào từng loại ung thư, sự tiến triển và một số yếu tố khác nữa.
Mặc dù nhiều bộ phim truyền hình và chương trình truyền hình thực tế thường cho người xem thấy rằng hầu hết bệnh ung thư não là không thể mổ được, điều đó là không đúng. Schulder giải thích: “Hầu như không có trường hợp ngoại lệ, ít nhất có thể tiến hành sinh thiết ở một số người mắc ung thư, nếu không có gì thay đổi“.
“Trong tương lai, công nghệ kỹ thuật hình ảnh như chụp hình cộng hưởng từ trường (MRI) có thể thay thế cho sinh thiết, nhưng điều đó còn rất xa trong tương lai, hoặc có thể không bao giờ xảy ra. Tuy nhiên, việc sử dụng các công nghệ kỹ thuật hiện đại của vi phẫu, cộng hưởng từ, theo dõi phẫu thuật và hình ảnh phẫu thuật, hầu hết các khối u não được phẫu thuật cắt bỏ. Thời gian tốt nhất để cắt bỏ khối u là càng sớm càng tốt”, Schulder nói.
Hệ thống cộng hưởng từ được gắn hệ thống các đường ray trên trần nhà.
“Không thể phẫu thuật được định nghĩa khác bởi các cuộc phẫu thuật khác nhau, ước tính được số lượng trung bình của khối u não, trung bình các cuộc giải phẫu thần kinh ở Mỹ thường phẫu thuật khoảng 2 đến 3 lần một năm. Các chuyên gia ở các trung tâm ung thư não bộ như Trung tâm Ung thư UH-Seidman thường phẫu thuật khoảng 60 – 100 khối u não một năm, tùy thuộc vào mỗi cá nhân nhất định và các khối u khác nhau. Do đó, trong khi một số khối u phức tạp có thể đúng là “không mổ được” đối với một cuộc giải phẫu thần kinh thực tế nói chung, nhiều người làm phẫu thuật, chỉ có khối u “hiếm” thực sự không thể phẫu thuật được thì các chuyên gia mới sử dụng các thiết bị đặc biệt như phòng phẫu thuật kết hợp với chụp cộng hưởng từ, stereotaxis xạ, hình ảnh huỳnh quang của các khối u (ví dụ: 5-ALA), điều trị bằng phương pháp dùng đèn laser nhiệt kẽ (Litt),..”, Sloan nói.
Ví dụ, các khối u ác tính nguy hiểm của thể chai, được gọi là “butterfly gliomas”, cho rằng “không thể phẫu thuật” được nhưng hiện nay, lại có thể phẫu thuật bằng việc sử dụng LITT.
“Khối u não nằm ở vị trí không thể phẫu thuật được, nếu nằm ở vị trí “nguy hiểm” hoặc “rất quan trọng” của não bộ với những chức năng thiết yếu“, Park giải thích. Việc cố gắng loại bỏ khối u, một phẫu thuật có thể làm hại nhiều tới não bộ và bệnh nhân có thể bị hôn mê sâu hoặc trở thành người thực vật. Trong trường hợp này, nguy cơ nguy hiểm sẽ lớn hơn lợi ích. “Trường hợp này chiếm phần trăm rất nhỏ. Tuy nhiên, hầu hết chúng sẽ được điều trị bằng xạ phẫu”, Park cho biết thêm.
Nhìn chung, bệnh lý và giải phẫu khối u, tình trạng sức khỏe, dự đoán bệnh, tính toán và chất lượng cuộc sống sau này của bệnh nhân đều được xem xét cẩn thận trước khi cân nhắc phẫu thuật.
