Nhiều người không chịu nổi và buồn nôn khi ngửi mùi xăng nhưng cũng có người mê loại mùi đặc biệt này. Dưới đây là những lý giải tại sao.
Thành phần “ma thuật” của xăng
Để hiểu tâm lý của một người cuồng mùi xăng, chúng ta cần biết về xăng. Xăng là một loại cocktail hóa học bao gồm nhiều thành phần: chất khử băng, chất bôi trơn, chất chống gỉ và hàng trăm hợp chất hóa học được gọi là hydrocarbon. Rồi nào là butan, pentane, isopentane và các hợp chất BTEX: benzen, ethylbenzene, toluene và xylene. Trong đó, benzen chịu trách nhiệm cho mùi xăng, theo Discover Magazine.
Benzen được thêm vào xăng để cải thiện hiệu suất động cơ và hiệu quả nhiên liệu. Trong suốt những năm 1800 và đầu những năm 1900, benzen còn được thêm vào nước dùng sau cạo râu và tắm để chúng có mùi thơm ngọt ngào. Nó cũng được sử dụng làm dung môi khử caffein. Theo Discover Magazine, những công dụng này đã không tồn tại lâu vì benzen là một chất gây ung thư và nguy hiểm khi hít phải ở nồng độ cao hoặc tiếp xúc lâu dài.
Có hai cách lý giải vì sao người ta mê mùi xăng, theo Discover Magazine.
Xăng kích hoạt ký ức
Mùi hương và ký ức có mối liên hệ mạnh mẽ. Mùi làm cho bộ não của chúng ta hình thành những ký ức mạnh mẽ, đầy cảm xúc và ở mức độ tiềm thức. Có thể bộ não của người thích mùi xăng đã liên kết mùi xăng với những ký ức tuổi thơ hạnh phúc như những chuyến đi du lịch mùa hè, cha mẹ chở đi mua đồ mới… Khi ngửi được mùi thơm benzen, nó có thể kích hoạt cảm giác ấm cúng, hoài cổ liên kết với ký ức xưa ấy.
Xăng kích hoạt vùng khen thưởng
Một lý thuyết khác tập trung nhiều hơn vào tác dụng vật lý của benzen đối với các thụ thể thần kinh phát hiện mùi. Benzen và các hydrocacbon khác có tác dụng ức chế hệ thần kinh, dẫn đến cảm giác hưng phấn tạm thời. Điều đó bởi vì quá trình sinh học làm tê liệt dây thần kinh, kích hoạt con đường mesolimbic, đường khen thưởng.
Bất cứ khi nào các dây thần kinh khứu giác cảm giác được benzen, hệ thống mesolimbic sẽ cho ra dopamine khiến người ngửi cảm thấy thoải mái và khởi động một vòng phản hồi tự củng cố, thích lặp lại việc ngửi mùi hương này. Vùng khen thưởng là nhân tố quan trọng trong sinh học thần kinh của nghiện, cho dù là tình dục, game, ma túy hay xăng…
Do vậy, mùi xăng thường bị lạm dụng và đang tàn phá sức khỏe của những người nghiện, theo Discover Magazine.
