Công chúa nhỏ mới sinh được ít ngày đã qua đời. Hai Thái tử Lý Hoằng, Lý Hiền cũng chết đột ngột. Dân gian và sử sách đều cho rằng tất cả đều do Võ Tắc Thiên sắp xếp.
Công chúa nhỏ chết yểu
Năm 652, Võ Tắc Thiên sinh hạ được một con trai, đặt tên là Lý Hoằng. Kỳ vọng vào việc con trai làm hoàng đế khiến bà bắt đầu tìm cách ngồi vào vị trí hoàng hậu. Bà đưa chị và cháu gái vào cung để tranh giành vị trí với Vương Hoàng hậu trong lòng hoàng đế.
Về phía hoàng hậu, sau khi Võ Tắc Thiên sinh được Lý Hoằng thì lập tức liên kết với Tiêu Thục phi để tìm cách hãm hại Võ Tắc Thiên. Để đối phó với phe phái của Vương Hoàng hậu, Võ Tắc Thiên được cho là đã không từ thủ đoạn nào.
Theo ghi chép trong phần “Võ Tắc Thiên Truyện” của cuốn “Tân Đường thư”, mùa xuân năm 655, Võ Tắc Thiên sinh hạ được cô công chúa vô cùng dễ thương, Vương Hoàng hậu tới thăm. Sau khi hoàng hậu đi khỏi, Võ Tắc Thiên đang tâm bóp chết con gái để dồn tội cho Vương Hoàng hậu.
Một lát sau, Cao Tông xuất hiện, Võ Tắc Thiên vờ vui mừng đón hoàng thượng tới thăm công chúa. Khi mở chăn ra, hoàng đế thấy công chúa đã chết tự bao giờ. Lúc này Võ Tắc Thiên kinh hoàng hỏi han mọi người xung quanh, các nô tì đều nói Vương Hoàng hậu vừa tới thăm. Đường Cao Tông không nắm được sự tình, Võ Tắc Thiên lại khóc lóc thảm thiết khiến Cao Tông xuất hiện ý định phế truất Vương Hoàng hậu.
Trong cách lý giải này, Võ Tắc Thiên giống như ma vương giết người không chớp mắt, có thể hạ thủ ngay cả con đẻ của mình. Nhưng cũng có tài liệu không ghi chép kỹ càng về cái chết của công chúa, nên người đời vẫn hoài nghi về việc có phải chính Võ Tắc Thiên giết chết con gái.
Tuy vậy, có một điều phải khẳng định rằng, chính Võ Tắc Thiên đã lợi dụng cái chết của con gái để hãm hại Vương Hoàng hậu. Điều quan trọng hơn nữa là Võ Tắc Thiên đã thành công, bởi Đường Cao Tông tin chỉ có Vương Hoàng hậu là hung thủ giết đứa bé. Còn một số sự kiện xảy ra để giúp cho Võ Tắc Thiên ngồi lên vị trí hoàng hậu, nhưng sự kiện công chúa qua đời chính là nhân tố quan trọng để bà bước lên nấc thang quyền lực cao hơn.
Thái tử Lý Hoằng bạo bệnh qua đời
Năm 655, Võ Tắc Thiên cũng ngồi được vào vị trí Hoàng hậu. Sau khi giết tể tướng Thượng Quan Nghị bởi âm mưu làm phản thì lịch sử nhà Đường đã được ghi lại với một quãng thời gian “nhị Thánh lâm triều”. Giai đoạn này, Đường Cao Tông thiết triều nhưng Võ Tắc Thiên ngồi cạnh để giám sát và mọi việc lớn nhỏ đều phải có sự đồng ý của bà mới có hiệu lực.
Tuy nhiên, tham vọng của Võ Tắc Thiên không dừng lại ở đó. Bà còn muốn đi xa hơn trong cuộc tranh giành quyền lực chốn cung đình. Điều này gây ra cuộc chiến giành ngôi vị hoàng đế giữa Võ Tắc Thiên và các thái tử.
Thái tử Lý Hoằng là con đẻ của Võ Tắc Thiên, được sinh ra khi bà còn ở vị trí Chiêu Nghi. Sự xuất hiện của Lý Hoằng như một bảo bối để vị trí của Võ Tắc Thiên không bị lung lay. Bản thân Võ Tắc Thiên cũng luôn kỳ vọng ở con trai mình.
Sau này Lý Hoằng trở thành Thái tử, Võ Tắc Thiên trở thành Thiên hậu, có thể nói, vị trí của hai mẹ con bà như sự ràng buộc, cân bằng, hỗ trợ nhau để thao túng quyền lực trong tay. Nhưng sau này, Võ Tắc Thiên lại quay trở lại đối phó với chính con đẻ của mình.
Thái Bình công chúa có nhiều tham vọng chính trị và nhiều mưu mô giống mẹ, nhưng bà không thể xưng danh hoàng đế như Võ Tắc Thiên dù có tố chất và nhiều điều kiện thuận lợi.
Theo China.com.cn, mối quan hệ giữa hai mẹ con rạn nứt bởi xuất hiện một số tình tiết nhạy cảm. Võ Tắc Thiên giúp Đường Cao Tông xử lý việc triều chính, trong cung khi đó đều coi họ là Nhị Thánh, vị trí của bà được coi là ngang ngửa với Cao Tông, có nhiều việc quốc gia đại sự đều do một tay bà xử lý. Võ Tắc Thiên vốn hy vọng con trai mình có thể giúp bà một tay, nhưng Lý Hoằng bắt đầu có những hành vi bất kính với Mẫu hậu.
Một lần, Cao Tông đưa Thiên hậu đi thị sát ở Lạc Dương, Lý Hoằng ở lại cung với vai trò Thái tử thay phụ hoàng và mẫu hậu xử lý việc triều chính. Một hôm Lý Hoằng đi tới Cung Dịch Đình. Ở đó Lý Hoằng gặp hai chị cùng cha khác mẹ là công chúa Nghĩa Dương và công chúa Tuyên Thành. Hai vị công chúa này bị nhốt trong cung cấm hơn chục năm nay, không được gặp ai, đến nỗi sau này đã bị câm.
Lý Hoằng nhìn thấy họ liền động lòng trắc ẩn, viết cho Cao Tông một bức thư, hy vọng có thể thả hai người chị đó ra ngoài để họ làm người bình thường. Võ Tắc Thiên vô cùng tức giận, gây cản trở.
Chuyện này vốn xảy ra đã lâu, hơn chục năm trôi qua, giờ thái tử lần nữa khơi lại chuyện cũ, quan trọng là một lần nữa xoáy vào những xấu xa độc ác của Võ Tắc Thiên khi chính bà là người dùng cực hình với Tiêu Thục phi, mẹ đẻ của hai công chúa, dẫn hai cô tới thảm cảnh này. Vì thế, trong lòng Võ Tắc Thiên cảm thấy bị công kích rất lớn. Và đây chính là ngòi nổ cho xung đột giữa hai mẹ con Võ Tắc Thiên và Lý Hoằng.
Năm 675, Cao Tông và Võ Tắc Thiên dẫn Thái tử cùng đi thị sát ở Lạc Châu. Đột nhiên Thái tử qua đời vì bạo bệnh ở điện Kỳ Vân.
Liên quan tới cái chết của Lý Hoằng, cuốn “Tân Đường Thư: Võ Tắc Thiên Hoàng hậu Truyện” viết: Hai công chúa Nghĩa Dương và Tuyên Thành, con gái của Tiêu Hậu phi bị giam ở Dịch Đình, Thái tử động lòng trắc ẩn viết thư cầu Hoàng đế giúp, sau đó vì tức giận đã tự sát. Trong cuốn “Tân Đường Thư: Cao Tông Bản Kỷ” cũng ghi lại rất rõ ràng rằng: Võ Tắc Thiên giết chết Thái tử Lý Hoằng, không mập mờ giấu giếm.
Khi sức khỏe Cao Tông xấu đi, ông đã có ý định truyền ngôi cho Thái tử Lý Hoằng. Đúng lúc Cao Tông có ý định này thì Lý Hoằng lại đột ngột qua đời khiến hậu thế có nhiều ý kiến đánh giá khác nhau.
Cũng có giả thuyết cho rằng Lý Hoằng qua đời do bệnh lao phổi chứ không phải do mẹ đẻ là Võ Tắc Thiên bức chết. Tuy nhiên, trong cuốn “Tư trị thông giám” của Tư Mã Quang khi nói tới sự kiện này thì thái độ khá trung tính cho rằng, “có người cho rằng thiên hậu rất độc ác”, tức là Tư Mã Quang không đưa ra kết luận cá nhân mà thể hiện quan điểm một cách cẩn trọng.
Sau khi Thái tử Lý Hoằng qua đời đột ngột, Võ Tắc Thiên lần lượt sắp xếp cho hai người con thứ của mình lên kế ngôi Thái tử. Nhưng cuộc tranh giành quyền lực giữa Võ Tắc Thiên và các Thái tử không dừng lại ở đó.
Ép Thái tử Lý Hiền phải tự sát
Sau khi Thái tử Lý Hoằng qua đời ít lâu, Thái tử Lý Hiền được đưa lên thay thế. Trong mắt Võ Tắc Thiên, Lý Hiền là đứa con văn võ toàn tài, rất được lòng Mẫu hậu. Sau khi lập làm Thái tử, lại làm một việc rất có ý nghĩa là tổ chức quan lại chú thích cuốn “Hậu Hán thư”.
Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu lịch sử, đằng sau việc Lý Hiền chú thích cuốn “Hậu Hán thư” có ẩn giấu một số ý tứ chính trị rất quan trọng. Trong đó đã liệt kê những phụ nữ can dự chính sự trong lịch sử nhà Hán, nhắc tới chuyện khi đó Lữ Hậu sử dụng cực hình với Thích phu nhân. Điều này dễ khiến người ta liên tưởng tới việc Võ Tắc Thiên đối xử tàn ác với Vương hoàng hậu và Tiêu Thục phi. Đặc biệt, trong cuốn sách lại nhắc đi nhắc lại chuyện nữ không can thiệp chuyện triều chính. Đây đều là những việc khiến Võ Tắc Thiên không hài lòng.
Một sự kiện khiến Võ Tắc Thiên thấy chướng tai gai mắt là khi sức khỏe Cao Tông quá yếu, không thể xử lý việc triều chính thì Hoàng đế đã có ý định nhường ngôi lại cho Võ Tắc Thiên. Giao quyền lực cho Võ Tắc Thiên và nhường ngôi cho Thái tử là hai chuyện hoàn toàn khác nhau. Điều này có thể ẩn giấu ý tứ rằng Cao Tông vẫn chưa thực sự muốn rời khỏi ngôi vị Hoàng đế. Khi sự việc được công bố, một lực lượng đứng sau Thái tử đứng lên cực lực phản đối.
Đứng trước tình thế đó, Võ Tắc Thiên tự tay viết hai bức thư cho Thái tử. Một bức là “Thiếu Dương chính phạm” có ý nói, con là Thái tử cần phải đứng đúng vị trí của mình. Một bức khác là “Hiếu tử truyện” ý muốn nói con cần phải làm một đứa con có hiếu. Động thái này của Võ Tắc Thiên kỳ thực là muốn cảnh cáo Thái tử nếu có ý định lên làm vua. Hai bức thư của Võ Tắc Thiên chính là vũ khí để đánh lại con trai mình, Thái tử Lý Hiền.
Theo China.com.cn, Lý Hiền là người chưa có kinh nghiệm trong chính trường, dưới sự uy hiếp của Võ Tắc Thiên, ông bắt đầu có những biểu hiện bất thường. Ông trở nên buông thả, ngày ngày đắm chìm trong tửu sắc.
Theo sử sách ghi chép lại, khi đó Lý Hiền rất sủng ái một người đàn ông tên Triệu Đạo Sinh, ban thưởng cho hắn rất nhiều tiền bạc. Võ Tắc Thiên đương nhiên không bỏ qua chi tiết này, một mặt bẩm báo lên Đường Cao Tông, mặt khác ép Triệu Đạo Sinh thừa nhận chuyện Thái tử có âm mưu làm phản, Đông cung của Thái tử giấu rất nhiều vũ khí.
Năm 680, sau khi lập án điều tra, Lý Hiền bị giáng làm thường dân vì tội mưu phản, giam trong nhà lao, sự nghiệp chính trị kết thúc hoàn toàn. Nhưng Võ Tắc Thiên vẫn chưa buông tha. Bà còn mang tất cả áo giáp tìm thấy trong cung của Thái tử ra đốt ở ngoài thành Lạc Dương để bêu rếu tội mưu phản của Thái tử trước thiên hạ.
Cuối cùng, Võ Tắc Thiên phái tướng quân Khâu Thần Tích tới nơi Lý Hiền bị giam giữ, ép Lý Hiền phải tự sát.
Phế truất Trung Tông Lý Triết
Ngày thứ hai sau khi Lý Hiền bị phế truất thì đứa con thứ 3 của Võ Tắc Thiên là Lý Hiển được lên ngôi Thái tử, đổi tên thành Lý Triết. Sau khi làm Thái tử, Lý Triết chỉ ham vui chơi, không chuyên tâm lo việc triều chính như Lý Hiền. Cho tới khi biến cố xảy ra, Cao Tông qua đời tại Lạc Dương.
Đối với Võ Tắc Thiên, Cao Tông băng hà là một cơ hội tuyệt hảo để giành ngôi Hoàng đế, nhưng bà vẫn sắp xếp cho Thái tử kế vị trước linh cữu của Cao Tông theo di thư mà ông để lại. Thực ra, bà đã biết mình nắm phần thắng trong tay bởi trong bức di thư có viết: “Thái tử kế vị trước linh cữu, việc lớn trong triều không có người quyết thì đều nghe theo Thiên hậu”.
Cao Tông qua đời, Hoàng đế mới bận bịu việc tang lễ trong vòng 27 ngày theo quy định, không thể xử lý việc triều chính. Trong khoảng thời gian này, Võ Tắc Thiên sẽ thay Hoàng đế cai quản việc nước.
Cũng trong khoảng thời gian ấy, Võ Tắc Thiên phải tìm cách dàn xếp mọi việc để việc chuyển giao quyền lực sang tay bà sẽ diễn ra thuận lợi nhất. Đầu tiên bà thăng quan tiến chức cho người thân của Lý Đường Tông. Đồng thời bà bắt đầu tăng cường sức mạnh quân đội, thăng chức cho những người tin cậy của bà trong Ngự lâm quân.
Quan trọng nhất là bà chuyển nơi nghị sự của Tể tướng từ Môn hạ tỉnh sang Trung thư tỉnh để thuận lợi cho việc thực thi quyền lực. Tất cả mọi việc đều nằm trong sắp xếp của Võ Tắc Thiên, bà đã tính toán rất kỹ lưỡng.
Sau khi hết 27 ngày tổ chức lễ tang cho Cao Tông, Đường Trung Tông chính thức thiết triều. Nhưng tính cách bồng bột của Lý Triết lập tức làm nảy sinh nhiều vấn đề. Để làm hài lòng Hoàng hậu, Lý Triết nhiều lần tìm tể tướng Bùi Đàm thương lượng để cất nhắc chức quan cho nhạc phụ, lần cuối cùng là yêu cầu Bùi Đàm thảo chiếu đưa nhạc phụ lên chức tể tướng.
Tuy nhiên, Bùi Đàm nhất quyết không đồng ý, to tiếng với Trung Tông. Trung Tông rất tức giận nói: “Ngươi có tư cách gì mà không đồng ý, ta muốn cho Vi Huyền (nhạc phụ của Hoàng đế) cả thiên hạ cũng có liên quan gì tới nhà ngươi”.
Nghe qua thì giống như một câu bộc phát khi tức giận, nhưng lời Thiên tử đâu phải trò đùa. Bùi Huyền lập tức nắm được cơ hội, bẩm báo tình hình cho Võ Tắc Thiên. Lấy đó làm cớ, tới năm Tự Thánh, Võ Tắc Thiên mời văn võ bá quan trong triều tới điện Càn Nguyên, tuyên bố phế truất Đường Trung Tông Lý Triết, lập đứa con thứ 4 của bà là Lý Đán thành Hoàng đế Đường Duệ Tông.
Lên ngôi Hoàng đế
Đường Duệ Tông là đứa con rất ngoan ngoãn, nhìn thấy thảm cảnh của những người anh trai liền chủ động thỉnh cầu mẫu hậu thay mình thiết triều. Còn ông lui về phía sau làm một vị Hoàng thượng bù nhìn, hữu danh vô thực. Nhưng không phải ai cũng như Duệ Tông chỉ mong bảo toàn tính mạng.
Sau khi Võ Tắc Thiên nắm hết quyền bính trong tay, bên trong quan lại và hoàng thân quốc thích dấy lên làn sóng phản đối quyết liệt, thậm chí xuất hiện những cuộc binh biến phản loạn.
Đặc biệt, năm 684, xuất hiện sự kiện “Dương Châu khởi binh” nhằm phản đối Võ Tắc Thiên trực tiếp nắm quyền. Đây là cuộc binh biến phản loạn có quy mô lớn nhất từ khi nhà Đường được thành lập, nhưng cũng bị Võ Tắc Thiên nhanh chóng dập tắt.
Tuy nhiên, cuộc phản loạn này này đã ảnh hưởng rất lớn tới cục diện triều đình bởi nó liên can tới Tể tướng Bùi Đàm. Bùi Đàm cũng là người phản đối Võ Tắc Thiên kế vị Hoàng đế nên tham gia vào cuộc binh biến.
Sau khi phản loạn được dẹp yên khoảng 20 ngày thì Bùi Đàm bị chém tại Lạc Dương. Ngay sau khi giết Bùi Đàm, tại hiện trường, Võ Tắc Thiên giáo huấn quân thần nói: “Trong số các ngươi nếu là quan văn thì còn có ai lợi hại hơn Bùi Đàm, địa vị chắc chắn hơn Bùi Đàm sao?” Không ai dám lên tiếng.
Từ đó về sau trong triều không còn ai có thể tạo vây cánh uy hiếp tới sự lộng quyền của Võ Tắc Thiên nữa. Điều này đồng nghĩa với việc Võ Tắc Thiên đã chiến thắng trong cuộc tranh giành ngôi vị Hoàng đế với các Thái tử và quan lại trong triều, bà trở thành nữ Hoàng đế duy nhất trong lịch sử Trung Hoa
