Theo Cơ quan Nghiên cứu quốc tế về ung thư (IARC) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): Acrylamide được xếp loại vào nhóm 2A – nhóm các hợp chất “có thể gây ung thư trên người” cùng nhóm với thịt đỏ.
Trong bảng xếp loại của IARC, nhóm 2A là nhóm thấp hơn nhóm 1 (cao nhất). Nhóm 1 chứa các yếu tố “chắc chắn gây ung thư” cho con người như xúc xích, thịt xông khói…
Nhóm 2A chứa các yếu tố có thể gây ung thư, tiếp đó là nhóm 2B cũng gồm các yếu tố có thể gây ung thư nhưng hiện có ít bằng chứng hơn.
Acrylamide tưởng chừng là một cái tên lạ lẫm với chúng ta nhưng thực tế chúng ẩn náu xung quanh nhiều loại thực phẩm quen thuộc mà ta ăn hàng ngày, mỗi người đều nên tìm hiểu về nó để có biện pháp phòng bệnh cho đúng.
Acrylamide là gì?
Theo cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), acrylamide là một hóa chất có thể xuất hiện trong thực phẩm, hình thành từ đường và một loại axit amin (asparagine) sau quá trình chế biến ở nhiệt độ cao như chiên, rang và nướng. Acrylamide không đến từ bao bì thực phẩm hoặc môi trường. Acrylamide lần đầu tiên được phát hiện trong một số loại thực phẩm vào tháng 4/2002.
Ngoài thực phẩm, acrylamide cũng có thể tìm thấy trong các sản phẩm nhựa, sản phẩm gia dụng, làm đẹp, công nghiệp và dệt may.
Các loại thực phẩm nào chứa nhiều acrylamide nhất?
Chúng ta tiếp xúc với hóa chất này chủ yếu từ việc ăn thực phẩm có chứa acrylamide. Cụ thể là những loại thực phẩm sau:
– Acrylamide đã được tìm thấy chủ yếu trong thực phẩm làm từ thực vật, như khoai tây, các sản phẩm ngũ cốc và cà phê. Acrylamide thường không liên quan đến các sản phẩm thịt, sữa hoặc hải sản.
– Acrylamide thường được tìm thấy trong thực phẩm có nguồn gốc thực vật được chế biến ở nhiệt độ cao như chiên, rang và nướng, không phải thực phẩm sống hoặc thực phẩm được nấu chín bằng cách hấp hoặc luộc.
– Bên cạnh đó, một số con đường khác gây phơi nhiễm acrylamide bao gồm hút thuốc lá và uống nước đã bị ô nhiễm ở những khu vực sản xuất nhựa và thuốc nhuộm…
Làm sao để phòng ngừa việc tiêu thụ acrylamide?
Độc tính acrylamide đã được chứng minh là ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống thần kinh và hệ thống sinh sản. Dù đã có nhiều nghiên cứu chứng minh mức độ acrylamide cao có liên quan đến sự phát triển ung thư ở động vật nhưng hiện vẫn chưa rõ ràng kết quả này áp dụng cho con người như thế nào. Tuy nhiên, chúng ta vẫn nên chủ động phòng tránh vì rõ ràng acrylamide gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe con người.
– Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh: FDA nhấn mạnh nên ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc và sữa không béo, ít béo… thịt nạc, thịt gia cầm, cá, đậu, trứng, các loại hạt. Cần hạn chế ăn chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa, muối và đường bổ sung.
– Thay đổi phương pháp nấu ăn:
FDA phân tích rằng:
Chiên và nướng gây ra sự hình thành acrylamide cao nhất.
Rang gây ra sự hình thành đáng kể nhưng ít hơn chiên.
Nướng toàn bộ khoai tây gây ra ít hơn so với chiên hoặc rang.
– Ngâm những lát khoai tây sống trong nước trong 15-30 phút trước khi chiên hoặc rang giúp giảm sự hình thành acrylamide trong khi nấu.
– Tránh bảo quản khoai tây trong tủ lạnh vì có thể làm hình thành acrylamide trong khi nấu. Chính vì thế, việc lưu trữ khoai tây bên ngoài tủ lạnh, ở nơi thông thoáng, mát mẻ là tốt nhất.
– Chỉ chế biến khoai tây đến khi chúng có màu vàng chứ không phải màu nâu hoặc cháy xém để giảm sự hình thành acrylamide.
– Bánh mì được nướng có màu nâu nhạt thay vì màu nâu sẫm để làm giảm lượng acrylamide. Nếu bánh mì bị cháy, nên được loại bỏ trước khi ăn.
– Acrylamide hình thành trong hạt cà phê trong quá trình rang chứ không phải khi bạn pha cà phê tại nhà. Thật không may, vẫn chưa có cách nào để giảm sự hình thành acrylamide trong hạt cà phê trong quá trình rang.
Tham khảo FDA
