Ý nghĩa đích thực của bánh Chưng, bánh Dày

Chúng ta thường nghe nói về sự tích bánh chưng bánh dầy dựa theo Lĩnh Nam chích quái. Theo truyền thuyết “sau khi vua Hùng phá được giặc Ân, muốn truyền ngôi cho con, bèn triệu hai mươi hai vị quan lang và công chúa lại mà phán rằng: ‘Ta muốn truyền ngôi cho kẻ nào làm ta vừa ý, cuối năm nay đem trân cam mỹ vị đến để tiến cúng tiên vương cho ta được tròn đạo hiếu thì sẽ được ta truyền ngôi’. Các con đều đua nhau đi tìm của ngon vật lạ khắp nơi.

Duy chỉ có công tử thứ 18 là Lang Liêu, bà mẹ trước kia vốn bị vua ghẻ lạnh, vì cô đơn mà chết, không người giúp đỡ không biết xoay sở ra sao. Một đêm kia được thần nhân chỉ cho cách làm bánh chưng bánh dầy: ‘nay đem gạo nếp làm bánh, cái hình vuông, cái hình tròn để tượng trưng hình trời đất rồi dùng lá bọc ngoài, ở trong cho mỹ vị để ngụ ý công đức sinh thành lớn lao của cha mẹ.’ (Lĩnh nam chích quái, LNCQ tr.44). Lang Liêu làm y theo lời thần dậy và được vua cha truyền ngôi cho.” Bánh chưng được dân chúng dùng cúng trong ngày Tết nên thiên hạ đổi tên Lang Liêu thành Tiết Liệu (Tiết viết hơi giống từ Lang, từ Liệu cùng vần với Liêu, Tiết Liệu là thức ăn trong ngày Tết).

Truyền thuyết này có một chủ điểm ăn khớp với Vũ Trụ Tạo Sinh,  Vũ Trụ giáo, cốt lõi của văn hóa Việt Nam dựa trên lưỡng hợp nòng nọc, âm dương. Đó là bánh dầy hình tròn và bánh chưng hình vuông biểu tượng cho trời đất. Hai từ trời đất hiểu theo Dịch Trung Hoa, một thứ Dịch thế gian đã muộn, là càn khôn (Càn vi thiên, Khôn vi địa), nói tổng quát ngụ ý là hai yếu tố dương âm sinh tạo của tạo hóa. Trong khi trong Việt Dịch nòng nọc tạo hóa, càn là Lửa vũ trụ, mặt trời và khôn là không gian, luỡng hợp ở cõi tạo hóa.

Trong truyền thuyết trên cũng cần chú ý tới câu “để tiến cúng tiên vương cho ta được tròn đạo hiếu” và “để ngụ ý công đức sinh thành lớn lao của cha mẹ”, như thế bánh chưng bánh dầy mang ý nghĩa ‘đạo hiếu’ của Hùng vương đối với các ‘tiên vương’ và ‘cha mẹ’ của Hùng vương. Đây là đạo thờ cúng ông bà, cha mẹ, một khuôn mặt thấy trong các nền văn hóa theo Vũ Trụ giáo.

Như thế ta phải hiểu bánh dầy báng chưng dưới lăng kính trọn vẹn của Vũ Trụ Tạo Sinh, cốt lõi của văn hóa Việt Nam.

BÁNH DẦY DƯỚI LĂNG KÍNH VŨ TRỤ TẠO SINH

Bánh dầy có hình tròn và được coi là biểu tượng cho trời. Nhưng từ trời rất tổng quát và chỉ nhìn theo một diện của ý nghĩa vòng tròn O trong Vũ Trụ Tạo Sinh. Ta phải hiểu vòng tròn O theo tất cả ý nghĩa trọn vẹn của chữ nòng O trong chữ viết nòng nọc vòng tròn-que theo Vũ Trụ giáo. Tôi đã viết rõ ý nghĩa của chữ Nòng O trong chữ viết nòng nọc vòng tròn-que trong chương Chữ Nòng Nọc Trên Trống Đồng Âm Dương Đông Nam Á. Chữ nòng O này với các nghĩa theo Vũ Trụ Tạo Sinh được ghi lại qua hình vỏ không gian bao quanh các đầu tia sáng mặt trời ở tâm trống đồng nòng nọc, âm dương. Với độ dầy mỏng khác nhau vỏ không gian nòng O cho biết không gian hay mặt trời mang tính nòng nọc, âm dương gì (dương, âm, thái dương, thiếu dương, thái âm, thiếu âm)  (Giải Đọc Trống Đồng Nòng Nọc, Âm Dương Đông Nam Á). Ở đây chỉ nhắc qua đủ cho bài viết.

1. Hư vô, Vô Cực

Vũ trụ khởi thủy chỉ là một cái túi, cái bọc hư không  ứng với vô cực được diễn tả bằng vòng tròn đứt đoạn, sau đó khi đã định hình thì được diễn tả bằng vòng tròn O có bề dầy vừa phải hay hình đĩa tròn trong, không màu sắc hay để trắng.

Như thế theo trung tính bánh dầy hình đĩa tròn mầu trắng có một khuôn mặt biểu tượng cho hư vô, vô cực.

2. Trứng Vũ Trụ hay Thái Cực

Hư không cực hóa có nòng nọc, âm dương nhưng khi nòng nọc, âm dương còn quện vào nhau, còn ở dưới dạng nhất thể thì lúc này là Trứng Vũ Trụ hay Thái Cực.

Như thế bánh dầy cũng có thể coi là hình ảnh của Trứng vũ trụ. Muốn rõ hơn thì là loại bánh dầy có một chấm son đỏ hay dán một một miếng giấy điều hình vòng tròn ở tâm mặt bánh dầy hoặc là thứ bánh dầy có hột nhân đỗ tròn ở giữa gọi là bánh tu hú (xem dưới). Bánh này là chữ vòng tròn có chấm (hay chấm vòng tròn) trong chữ viết nòng nọc vòng tròn-que mang nghĩa nòng nọc, âm dương nhất thể, sinh tạo, tạo hóa, mặt trời-không gian, vũ trụ. Xin nhắc lại chấm đặc, nhất là khi có mầu đỏ, là chữ nọc nguyên tạo, sinh tạo ở tầng tạo hóa. Chữ nọc chấm này sinh ra nọc que ở tầng lưỡng nghi).

Từ hư không, không gian nguyên khởi xuất hiện mầm nọc dương dưới hình thức nọc chấm hay chấm nọc (tất cả mọi vật đều khởi đầu bằng hình thái vi thể). Nọc chấm là nọc nguyên sinh ở cõi tạo hóa. Một chấm nọc lớn lên bằng các phân sinh ra làm hai chấm, nối lại ta có một nọc que, là nọc trưởng thành ở tầng lưỡng nghi. Nọc que tách ra làm hai rồi ghép lại thành nọc chữ thập mang tính sinh tạo năng động ở tầng tứ tượng…

Hư không cực hóa có chấm nọc nguyên tạo. Chữ vòng tròn-chấm , (hay chấm-vòng tròn) dưới dạng nhất thể là Trứng Vũ Trụ, Thái Cực. Sau đó chấm nọc nguyên tạo tách ra làm đôi, nối lại thành nọc que. Ở tầng lưỡng nghi khi phân cực Trứng Vũ Trụ tách ra thành nòng O và nọc que. Sau đó lưỡng nghi sinh ra tứ tượng.

Bọc Trứng Vũ Trụ này là tiền thân, nguồn cội sinh ra bọc trứng Hùng Vương thế gian.

Bánh dầy có một khuôn mặt biểu tượng cho bọc trứng Hùng Lang, biểu tượng cho khuôn mặt sinh tạo, tạo hóa, vũ trụ của Hùng Vương.

2. Lưỡng Nghi

Trứng Vũ Trụ hay Thái Cực khi phân cực, tách ra làm hai cực nòng, nọc, âm, dương ta có lưỡng nghi. Ở tầng lưỡng nghi nọc dương có hình nọc que và nòng O có vỏ dầy mang tính âm.

-Cực âm

Theo thuần âm, nòng O biểu tượng cho lỗ sinh dục nữ, cực âm, Khôn, không gian âm, nước, mặt trời đĩa tròn âm nữ, không có tia sáng, mặt trăng nữ.

Bánh dầy có hình đĩa tròn có một khuôn mặt biểu tượng cho nòng âm, cực âm.

Vì thế bánh dầy nếu chỉ hiểu theo nghĩa biểu tượng cho Trời thì phải hiểu trọn vẹn theo nghĩa của nòng O. Trời ở cõi tạo hóa là bầu trời sinh tạo, tạo hóa ngành nòng âm. Trời có thể là không gian, vũ trụ âm, là bà trăng, là mặt trời âm, nữ, “bà giời”, nữ thần mặt trời dòng nòng khi mẫu quyền ngự trị. Mẹ Tổ Âu Cơ có một khuôn mặt là bà giời thấy rõ qua câu ca dao:

Ông giăng mà lấy bà giời,
Mồng năm dẫn cưới, mồng mười rước dâu.

Mồng năm với số 5 là số Lửa Li có biểu tượng là núi Trụ Thế gian bản thể của Mẹ Tổ Âu Cơ (dẫn 50 con lên núi) và mồng mười với số 10 là 8+2 = 10 tức số 2 Nước Khảm tầng 2 thế gian, bản thể nước, biển của Lạc Long Quân (dẫn 50 con xuống biển). Lửa Âu Cơ  và Nước  Lạc Long Quân hôn phối với nhau nên chọn làm ngày 5 dẫn cưới ngày 10 rước dâu thật chí lí.

Mẹ Tổ Âu Cơ có một khuôn mặt là Thái Dương Thần Nữ của chúng ta Người Việt Mặt Trời rạng ngời. Thái dương thần nữ Âu Cơ  tương ứng với thái dương thần nữ  Ameraterasu của Nhật Bản (Nhật Bản có một gốc Bách Việt).

-Cực dương

Theo duy dương, nòng O mang dương tính là mặt trời âm, mặt trời lặn, mặt trời đêm, ông trăng (trăng là một thứ ‘mặt sáng’) của ngành nọc, không gian dương tức khí gió. Thời Hùng vương xã hội con người đã bước vào thị tộc phụ quyền ngự trị nên đây phải là mặt trời lặn, mặt trời đêm hay ông trăng đại diện phía nòng âm. Ta đã biết mặt trời lặn, ông trăng là biểu tượng của Lạc Long Quân mặt trời nước hay lửa-nước. Về màu sắc thì mặt trời mang tính âm có màu âm là màu trắng và mặt trời lặn, hoàng hôn thường nhuộm mầu tím đen, mầu quân (Khai Quật Kho Tàng Cổ Sử Hừng Việt).

Bánh dầy màu hồng tím là màu mặt trời lặn. Hồi nhỏ tác giả thấy ở đình làng thường cúng bánh dầy nhuộm hồng thẫm như màu trái mồng quân. Màu ‘quân’, màu huân, mầu quả mận, màu đỏ bầm, màu tím đỏ, chính là hình ảnh mặt trời lặn của ‘Quân’ Lạc Long Quân.

3.  Tứ Tượng

-Tượng Lửa

Vòng tròn, hình đĩa tròn có một khuôn mặt hạt lửa, mầm lửa, mặt trời không có tia sáng.

Như đã nói ở trên theo duy âm bánh dầy loại nhuộm hồng là mặt trời nữ rạng sáng biểu tượng cho Mẹ Tổ Âu Cơ và theo duy dương bánh dầy mầu hồng tím biểu tượng cho Lạc Long Quân, mặt trời lặn.

-Tượng Nước

Vòng tròn có một khuôn mặt không gian thái âm nước, bọc, túi nước (ao, hồ), mặt trăng.

Theo duy âm bánh dầy mầu trắng có một khuôn mặt biểu tượng cho không gian âm, nước, mặt trăng tròn mang tính thái âm, nước (trăng nước)…. Bánh dầy “nước” biểu tượng cho đại tộc Thần trong nhánh Thần Nông [Thần biến âm với, thắn (Mường ngữ là rắn), thằn (thằn lằn), thẩn (giao long)… liên hệ với nước).

-Tượng Gió

Vòng tròn có một khuôn mặt không gian dương, thiếu âm khí gió.

Theo duy dương bánh dầy mầu trắng có một khuôn mặt biểu tượng cho không gian dương khí gió ứng với khuôn mặt bầu trời gió Hùng Vương. Bánh dầy “gió” biểu tượng cho đại tộc Nông trong ngành Thần Nông (nông biến âm với không, khí gió).

Như đã nói ở trên có một loại bánh dầy trong có nhân tròn bằng đậu xanh gọi là bánh tu hú. Bánh tu hú tương đương với bánh dầy nhân đậu xanh Mochi của Nhật. Bánh tu hú hình tròn có nhân tròn mang hình ảnh chữ viết nòng nọc vòng tròn-que là vòng tròn-có chấm nọc tức có một khuôn mặt thiếu âm là không gian dương, khí gió. Chim tu hú là chim biểu của Gió  (gió hú) (Khai Quật Kho Tàng Cổ Sử Hừng Việt). Bánh dầy tu hú biểu tượng cho tượng gió, biểu tượng cho khuôn mặt Gió, bầu trời thế gian của Hùng Vương. Ngày giỗ tổ Hùng Vương trên bàn thờ tổ phải có bánh dầy tu hú.

-Tượng Đất

Vòng tròn có một khuôn mặt lửa âm, thiếu dương đất. hình tròn biểu tượng cho trái đất tròn.

Theo duy âm là vùng đất có nước là ao, chuôm, đầm lầy. Từ ao đầm sinh ra ruộng thấp có nước gọi là ruộng chiêm… chiêm biến âm với chằm (ao đầm).  Ruộng chữ điền hình vuông là dạng nam hóa, ruộng dương, ruộng khô hậu thân của ruộng nước chiêm ao đầm. Hình vuông là dạng nam hóa của vòng tròn vì có góc cạnh (xem dưới).

°°°

Như thế bánh dầy phải hiểu theo ý nghĩa trọn vẹn của Vũ Trụ Tạo Sinh, cái cốt lõi của văn hóa Việt dựa trên lưỡng hợp nòng nọc, âm dương Chim-Rắn, Tiên Rồng. Nếu chỉ hiểu theo nghĩa biểu tượng cho Trời thì quá thiếu sót.

BÁNH CHƯNG DƯỚI LĂNG KÍNH VŨ TRỤ TẠO SINH

Bánh chưng vuông làm nhiều ở miền Bắc trong khi Trung Nam làm bánh tét có hình trụ tròn.

Bánh chưng hiện nay thường được hiểu theo nghĩa biểu tượng cho Đất. Tuy nhiên bánh chưng đi đôi với bánh dầy hiển nhiên bánh chưng cũng phải hiểu theo ý nghĩa trọn vẹn của Vũ Trụ Tạo Sinh. Ta đã hiểu những ý nghĩa của bánh dầy trong Vũ Trụ Tạo Sinh rồi thì suy ra ý nghĩa của bánh chưng không khó và không bị sai lạc.

Duy có một điều khác với bánh dầy là bánh chưng có nhiều hình dạng thay đổi tùy từng vùng Bắc, Trung Nam. Bánh chưng có thể có hình vuông, hình trụ tròn hay trụ vuông. Với các hình dạng khác nhau này ta phải hiểu ý nghĩa của mỗi loại bánh này dưới những góc cạnh khác nhau của Vũ Trụ Tạo Sinh, Vũ Trụ giáo.

Trước hết ta hãy tìm ý nghĩa bánh chưng vuông trong Vũ Trụ giáo.

Hình vuông có nghĩa gì trong chữ viết nòng nọc vòng tròn-que?

Như đã viết nhiều lần (Chữ Nòng Nọc, Giải Đọc Trống Đồng Nòng Nọc, Âm Dương Đông Nam Á), hình vuông có một khuôn mặt là dạng thái dương của nòng O. Nói một cách dễ hiểu là hình vuông là nòng O của ngành lửa, thái dương, mặt trời thái dương. Một ví dụ điển hình là hình tượng Linga-yoni của Ấn giáo có hình dương vật hình trụ tròn linga cắm trên bệ âm hộ yoni hình vuông.

Dạng yoni hình vuông này là dạng dương hóa, thái dương của dạng yoni hình vòng tròn nòng O nguyên thủy:

Ở dạng nòng nọc, âm dương nguyên thủy này ta thấy rất rõ linga có ling– biến âm với Việt ngữ đinh (linh đinh, lênh đênh) là một vật nhọn biểu tượng cho bộ phận sinh dục nam (đinh hàm nghĩa con trai phái nam như tráng đinh, thành đinh), ling– biến âm với Việt ngữ lính (ngày xưa chỉ giới có linga, có đinh mới phải đi lính). Còn yoni thì theo y=d (yes, Nga ngữ ya = dạ), yon– = don. Ở Thái Bình có một loại hến sò gọi là con don. Món canh don rất nổi tiếng ở Thái Bình. Sò hến có một nghĩa chỉ bộ phận sinh dục nữ. Theo d=l (dần dần = lần lần) don = l…

Cái cối biểu tượng cho bộ phận sinh dục nữ thấy qua cặp chầy cối. Cối biến âm với cái. Cối giã gạo cũng có loại miệng hình vuông.

Ca dao Việt Nam cũng so sánh bộ phận sinh dục của bà Nữ Oa bằng một thửa ruộng ba mẫu « L… bà Nữ Oa bằng ba mẫu ruộng, Bòi ông Tứ Tượng bằng bốn con sào» Ruộng có hình vuông. Đồ bà Nữ Oa cũng hình vuông. Chứng tích ruộng hình vuông thấy qua Hán tự ‘điền’ viết bằng hình vuông chia ra làm 4 ô nhỏ bởi chữ thập. Mặt chữ điền là mặt vuông. “Lá trúc buông che mặt chữ điền” (Hàn Mặc Tử). Ta thấy rõ  «ruộng vuông» của Nữ Oa giống cái yoni vuông của Ấn giáo. Tác giả Kim Định cũng nhận thấy “vuông đi với đất, cái, đàn bà” (Việt Lý Tố Nguyên tr.354).

Như thế rõ ràng hình vuông có một khuôn mặt là dạng dương hóa, thái dương của nòng O.

.Hư Không hay vô cực.

Như đã nói, bánh chưng vuông cũng hàm chứa một ý nghĩa hư không nòng O đã chuyển qua dạng thái dương.

.Trứng Vũ Trụ hay Thái Cực

Tương tự với vòng tròn, hình vuông cũng hàm chứa ý nghĩa sinh tạo, tạo sinh của Trứng Vũ Trụ, Thái Cực nhất là của ngành nòng âm ứng với Thần Nông.

Bánh chưng vuông có một khuôn mặt biểu tượng cho Hùng Vương lưỡng hợp thái dương ở cõi tạo hóa (về phía Mẹ Tổ Âu Cơ)

.Lưỡng Nghi

-Cực âm

Như đã thấy hình vuông có một khuôn mặt biểu tượng cho nòng, bộ phận sinh dục nữ, âm, cực âm…

Bánh chưng vuông có một khuôn mặt yoni vuông. Để phân biệt nên dán một hình vuông hay tròn mầu đen.

Như vậy báng chưng vuông có một khuôn mặt thái dương của nòng O phía Mẹ Tổ Âu Cơ, có một khuôn mặt là lửa, thái dương thần nữ, núi đất dương.

-Cực dương

Theo duy dương, hình vuông có một khuôn mặt biểu tượng cho thái dương, lửa của ngành âm. Cũng xin nhắc lại người Inca có mặt trời hình vuông (xem Sự Tương Đồng Giữa Cổ Việt và Inca).

Bánh chưng vuông có một khuôn mặt biểu tượng cho thái dương, cực dương (thường là ngành âm). Để phân biệt nên dán một hình vuông hay tròn mầu đỏ.

. Tứ Tượng

Ta đã biết hình vuông biểu tượng cho tứ phương, bốn hướng, cho tứ trụ, bốn nguyên sinh động lực chính… ứng với tứ tượng. Hình vuông để đứng trên một đỉnh biểu tượng cho tứ tượng chuyển động, sinh động ứng với tứ hành (James Churchhard).

Hiển nhiên bánh chưng vuông bốn góc biểu tượng cho tứ tượng, tứ hành âm và dương, gộp lại là tám tượng ứng với bát quái của Dịch. Bánh chưng vuông với các sợi dây lạt buộc chia ra làm 9 ô vuông nhỏ ứng với hình ma phương (xem dưới).

.Tượng đất

Nếu hiểu theo nghĩa đất có hình vuông thì đây là khuôn mặt chính của bánh chưng vuông. Truyền thuyết nói “đem gạo nếp lành bánh, cái hình vuông, cái hình tròn để tượng trưng hình trời đất”. Đất vuông có thể hiểu theo hai cách. Cách thứ nhất các nhà nho hiểu theo văn hóa Trung Hoa cổ quan niệm quả đất hình vuông giống như thời xưa Tây phương cũng tin là quả đất hình vuông. Những đồng tiền kim loại cổ Trung Hoa  hình tròn có lỗ vuông mang ý nghĩa trời tròn đất vuông. Tuy nhiên quan niệm này của Trung Hoa rất muộn khác với Đại Tộc Việt. Theo một số tác giả khảo cứu trống đồng dựa vào những sinh hoạt trên mặt trống xoay quanh mặt trời cho rằng về thời Hùng vương có lẽ Tổ tiên ta đã biết quả đất tròn rồi. Diệp Đình Hoa cũng cho biết quan niệm cho trái đất vuông hiểu theo truyền thuyết “Bánh chưng” là sai: “Qua sự nghiên cứu tục thờ thần mặt trời ở nước ta, phải chăng thuở ấy những người Việt này đã biết đến sự xoay chuyển của quả đất quanh mặt trời. Điều này rõ ràng mâu thuẫn với truyền thuyết trời tròn đất vuông trong chuyện ‘bánh chưng’. Trong trường hợp này, theo chúng tôi, tài liệu khảo cổ xác thực và đáng tin hơn” (Khảo cổ học và vấn đề Hùng vương, Hùng Vương Dựng Nước, NXB KHXH, HN, 1972 t. I, tr.41, phần cước chú số 3).

Như thế bánh chưng vuông nếu hiểu theo nghĩa biểu tượng cho đất thì không phải là hình ảnh của quả đất vuông mà bánh chưng vuông là biểu tượng cho một loại đất có hình vuông. Đó là đất ruộng đồng có hình vuông như đã nói ở trên. Bánh chưng có hình vuông là làm theo hình ảnh của đồng ruộng. Theo duy âm là ruộng mẹ. Đồng có nghĩa là mẹ như việc đồng áng là việc mẹ cha (cổ ngữ Việt áng ná là cha mẹ); đồng bóng là bóng mẹ. Mã ngữ indong là mẹ. Chứng tích hùng hồn nhất là ở một vài vùng ở đất tổ cũ ngày nay vẫn coi Âu cơ là nữ thần lúa, Mẹ lúa.

Theo ý nghĩa câu nói trong truyền thuyết qua từ “trời đất”. Nếu hiểu trời dương thì đất là âm. Như thế hiển nhiên bánh chưng đất âm là đất mẹ, đất đồng ruộng. Cũng nên hiểu thêm là khi con người bước vào thời nông nghiệp, sống bám vào đất, coi việc đồng áng là việc mẹ cha thì đất mẹ được coi trọng tôn thờ trên hết. Lúc này hình vuông đồng ruộng được dùng làm biểu ngữ cho mẹ, âm, bộ phận sinh dục nữ (chính là thửa ruộng ba mẫu của bà Nữ Oa) Vào lúc tổ tiên ta đã sống vào thời xã hội nông nghiệp (mới có gạo nếp) thì bánh chưng có độ cao là có hình đất vuông ruộng đồng và có thể có trước bánh tét trụ tròn biểu tượng cho cho nọc, cha (xem dưới).

.Tượng lửa

Như đã nói ở trên hình vuông có một khuôn mặt lửa, thái dương.

Bánh chưng có một nghĩa tượng lửa nằm trong ý nghĩa của cực dương. Để phân biệt bánh loại này nên cột dây đỏ.

Về cầu tạo nhân bánh chưng biểu tượng cho dương thường làm bằng đậu vo tròn rồi ép dẹp xuống thành hình đĩa tròn mặt trời mang ý nghĩa hột, mặt trời, lửa. Nhân thường làm bằng thực phẩm có dương tính như đỗ (đậu) xanh. Hột đỗ tròn biểu tượng cho dương, lửa, mặt trời. Nhiều khi nhân nhuộm phẩm đỏ ví dụ  thịt ba chỉ nhuộm đỏ (xem chương Tế Thực, Khai Quật Kho Tàng Cổ Sử Hừng Việt).  Bằng chứng thấy rõ nhất là nhân đậu tròn biểu tượng cho nọc, nam, dương, lửa, mặt trời cũng thấy qua chiếc bánh chồng vợ phu-thê thường gọi là bánh ‘xu-xê’. Bánh hình tròn (giống yoni hình tròn) hay hình vuông (giống yoni vuông) biểu tượng cho âm, cho thê (vợ) và nhân đậu tròn (chấm nọc nguyên tạo biểu tượng cho dương, cho phu (chồng).

.Tượng Gió

Hình vuông có một khuôn mặt  thiếu âm gió thái dương. Khi  chuyển động hình vuồng biến thành hình thoi. Trên trống đồng nòng nọc, âm dương của đại tộc Đông Sơn, hình thoi biểu tượng cho gió dương chuyển động (Giải Đọc Trống Đồng Nòng Nọc, Âm Dương Đông Nam).

Về cấu tạo, bánh chưng gói bằng lá dong. Lá dong là lá gói, lá bao. Bao dung, bao dong. Túi bao biểu tượng cho gió. Dong biến âm với dông. Lá dong là lá gió (xem chương Tế Thực, Khai Quật Kho Tàng Cổ Sử Hừng Việt). Bánh chưng gói bằng lá dong, lá dông mang một yếu tố gió.

.Tượng Nước

Hình vuông có một khuôn mặt nước mang tính thái dương

Về cấu tạo, bánh chưng làm bằng gạo nếp. Gạo cũng có nghĩa là nước vì lúa nguyên thủy là loài cỏ mọc dại ở  đầm nước. Gạo biến âm với gáo, gầu, khau, chậu… những vật dùng liên hệ với nước… (xem chương Tế Thực). Điểm này giải thích tại sao có tác giả đã giải thích ý nghĩa bánh chưng theo cái giếng Việt (Việt tĩnh) có hình vuông. Việt có nghĩa vật nhọn, rìu, dương, thái dương, mặt trời…  nên giếng Việt của Người Việt Mặt Trời thái dương là giếng thái dương có hình vuông thay vì  hình tròn. Nếu hiểu như thế thì bánh chưng vuông có một khuôn mặt biểu tượng cho giếng Việt, cho nước.

Tóm tắt lại bánh chưng mang biểu tượng Nòng Nọc âm dương và tứ tượng nghĩa là mang trọn vẹn ý nghĩa của Vũ Trụ Tạo Sinh, Vũ Trụ giáo. Hiểu bánh chưng biểu tượng cho đất là hiểu theo một góc cạnh rất nhỏ của bánh chưng.

BÁNH TÉT DƯỚI LĂNG KÍNH VŨ TRỤ TẠO SINH

Trung Nam có loại bánh chưng hình trụ tròn hay trụ vuông gọi là bánh Tét. Bánh tét hình trụ tròn gọi là đòn bánh tét. Đồng bào Quảng Bình gọi bánh tét là “bánh đòn”.

Giáo sư Trần Quốc Vượng đã viết như sau: “Nửa nước người Việt phía  nam gốc cội miền Bắc chỉ gói bánh tét (Tết). Và đi điền dã ở Cổ Loa, cố đô Âu Lạc trước Công  nguyên chỉ cách Hà Nội 17 km, chúng tôi mới té ngửa ra rằng dân Cổ Loa cho tới nay vẫn gói bánh chưng hình trụ như bánh tét miền Nam. Các cụ già 70-80 tuổi ở Cổ Loa bảo ‘Chúng tôi chỉ mới gói bánh chưng vuông từ vài chục năm nay’”!

°°°

Thoạt kỳ thủy, bánh chưng không được gói vuông như bây giờ mà gói tròn như bánh Nam Bộ, gọi là đòn bánh tét là hoàn toàn chính xác. Ngay giờ đây, xin các bạn chỉ quá bộ sang Cổ Loa, Đông Anh ngoại thành Hà Nội thôi, vẫn thấy bà con cố đô Cổ Loa gói bánh chưng như đòn bánh tét và vẫn gọi nó là bánh chưng, thảng hoặc mới gói thêm bánh chưng vuông (Trần Quốc Vượng, Triết Lý Bánh Chưng Bánh Dầy).

Vấn đề bánh tét có trước bánh chưng «hoàn toàn chính xác», theo tôi cần xét lại vì xã hội mẫu hệ có trước xã hội phụ hệ và Mẹ Tổ Âu Cơ là Mẹ Lúa, Nữ Thần Lúa, chúng ta chưa nghe nói Lạc Long Quân là Cha Lúa. Tộc Mẹ Tổ Âu Cơ làm bánh chưng vuông và tộc Cha tổ Lạc Long Quân làm bánh tét có thể cùng thời, nều không muốn nói là xã hội mẫu quyền có trước và còn duy trì trong xã hội nông nghiệp thì bánh chưng vuông có thể có trước (xem dưới).

Hiển nhiên bánh tét là một thứ bánh chưng nên cũng mang ý nghĩa biểu tượng theo Vũ Trụ Tạo Sinh. Bánh tét có hình trụ tròn, một thứ nọc que. Ta đã biết chữ nọc que trong chữ viết nòng nọc vòng tròn-que  mang trọn vẹn ý nghĩa của Vũ Trụ Tạo Sinh, Vũ Trụ giáo (Giải Đọc Trống Đồng Nòng Nọc, Âm Dương Đông Nam Á). Ở đây chỉ xin nhắc lại ý nghĩa chính đối ứng với nghĩa bánh chưng vuông với nghĩa là bộ phận sinh dục nữ, đất ruộng vuông.

-Cực dương

Bánh tét hình trụ tròn đầu (mang âm tính) hiển nhiên biểu tượng cho nọc, bộ phận sinh dục nam, dương, mặt trời ngành âm (trong khi nọc nhọn đầu biểu tượng cho ngành dương).

Bánh tét trụ tròn để trên bánh chưng vuông chính là hình ảnh của linga hình trụ để trên yoni hình vuông của Ấn giáo.

.Tứ tượng

Bánh tét nhất là loại hình trụ vuông có một khuôn mặt biểu tượng cho  tứ tượng.

./Tượng Lửa

Trụ nọc que nhọn đầu biểu tượng cho tượng Lửa.  Trụ tròn đầu biểu tượng cho tượng lửa mang âm tính. Bánh tét trụ tròn đầu mang hình ảnh trụ (búa) thiên lôi của khuôn mặt sấm mưa của Lạc Long Quân.

./ Tượng Nước

Hình trụ rỗng  hai đầu (hai rỗng là hai âm, thái âm, hai thành trụ que của ống là hai nọc, thái dương) hình ống dẫn nước, máng nước mang ý nghĩa nước (thái âm) chuyển động.

Nước chuyển động (sông, biển) là một khuôn mặt của Lạc Long Quân.

./Tượng Gió

Trụ hình dóng làm dóng  (dùi)  trống biểu tượng cho dông, gió. Ông Dóng là ông thần Sấm Dông Gió nên mới có tên là  Phù Đổng Thiên Vương (Phù là Nổi liên hệ với gió, Đổng biến âm với Động là sấm. Sấm động bốn phương trời). Phù Đổng Thiên Vương là hậu thân của Lạc Long Quân (Ca Dao Tục Ngữ Tinh Hoa Dân Việt).

Bánh tét hình trụ ống, hình dóng (mía) có một khuôn mặt biểu tượng cho dóng trống, dóng thiên lôi của khuôn mặt sấm dông của ông Dóng sấm dông.

./Tượng đất

Trụ nọc nhọn đầu biểu tượng cho núi trụ, núi lửa trong khi trụ tròn biểu tượng cho núi trụ tròn đầu tức`núi âm hay non.

Lạc Long Quân có nhũ danh là Sùng Lãm có nghĩa là Cao Đẹp tức núi xanh tươi cao đẹp, núi âm có nước. Bánh tét có một khuôn mặt biểu tượng cho Sùng Lãm Lạc Long Quân. Theo diện âm dương tương đồng thì núi âm, núi nước tức non Lạc Long Quân đi với đất ruộng đồng thái dương lửa hình vuông Âu Cơ.

Nhìn dưới diện lịch sử, An Dương Vương, Mặt Trời Êm Dịu có một khuôn mặt là Non (núi âm) dòng Non Sùng Lãm Lạc Long Quân đối ngược với Kì Dương Vương có một khuôn mặt là nổng, núi Kì (núi dương). Đây chính là lý do dân vùng Cổ Loa thuộc dòng non An Dương Vương  làm bánh chưng hình trụ tròn tức bánh tét (xem dưới).

°°°

Nhìn từ gốc cội nguồn, bánh tét hình trụ`tròn mang ý nghĩa chính là nọc tròn biểu tượng cho nọc ngành âm (âm nam), bộ phận sinh dục nam, non…

Tóm Lược Những Ý Nghĩa Chính Của Bánh Dầy Và Bánh Chưng

.Bánh dầy tròn theo thái âm biểu tượng cho nòng, nường, bộ phận sinh dục nữ, yoni. Vì thế bánh dầy mang trọn vẹn ý nghĩa Vũ Trụ Tạo Sinh, Vũ Trụ giáo dựa trên lưỡng hợp nòng nọc, âm dương.

.Bánh chưng tổng quát cũng mang ý nghĩa trọn vẹn của Vũ Trụ giáo nhưng tùy theo hình dạng mà ý nghĩa áp dụng cho ngành, tộc tương ứng.

-Bánh chưng vuông

Biểu tượng bộ phận sinh dục nữ dạng thái dương (yoni vuông) cho ruộng đồng hình chữ điền của ngành mẹ Âu Cơ thái dương.

-Bánh tét trụ tròn

Biểu tượng cho nọc, nõ, bộ phận sinh dục nam, linga, cho  núi trụ tròn đầu non của ngành cha Sùng Lãm Lạc Long Quân.

Bây giờ thì ta hiểu rõ tại sao nửa nước người Việt phía nam gói bánh Tét. Dĩ nhiên nửa nước người Việt phía Nam có gốc gác liên hệ với dòng nước Lạc Long Quân, An Dương Vương. Điều này cũng dễ hiểu thôi. Vùng phía bắc miền Trung Việt Nam (Thanh Hóa, Nghệ Tĩnh, Quảng Bình…) xưa kia là vùng đất trũng ven biển, thuộc ngành nước Lạc Long Quân, có thời có tên là Châu Hoan. Hoan, Oan  có gốc Oa- là nước như oan ương là vịt nước le le, oa là con ốc, con ếch… (liên hệ với nước), oasis là ốc đảo, “đảo nước” trong sa mạc… Châu Hoan là Châu Nước (trong cổ sử, chúng ta có tên bốn châu ứng với Tứ Tượng là Châu Dương là Châu Mặt Trời, Lửa ứng với Càn Đế Minh, Châu Kì Núi dương ứng với Li Kì Dương Vương, Châu Hoan là Châu Nước ứng với Chấn Lạc Long Quân và Châu Phong gió ứng với Hùng Vương mạng Đoài).  Ngày xưa ở Châu Hoan này có một cái thành hình kén (cocoon) gọi là Kiển Thành, Đào Duy Anh cho rằng đây là “Kén Thành” tiền thân của thành Cổ Loa ở gần Hà Nội bây giờ. Kén có hình nang, hình bọc hiển nhiên là biểu tượng của dòng Nòng, âm liên hệ với An Dương Vương. Như thế dân vùng bắc miền Trung Việt Nam liên hệ với  dòng Nòng An Dương Vương nên họ làm bánh tét. Rồi đến thời Nam Tiến, phần lớn dân vùng này xuôi nam và mang theo bánh tét. Đây chính là lý do nửa nước người Việt phía nam gói bánh Tét.

Hiện nay tại miền Bắc cũng có một vài sắc tộc gói bánh tét gọi là bánh tày. Đọc thêm hơi vào tày, tầy là thầy. Các tộc này gọi cha mẹ là thầy u là gọi theo Thầy Lạc Long Quân và U Âu Cơ (U là Âu). Tầy, tày, thấy biến âm với Tây, phía mặt trời lặn liên hệ với Lạc Long Quân có một khuôn mặt là mặt trời lặn. Mường ngữ tày là ngủ liên hệ với với Tầy, phía mặt trời đi ngủ. Bánh tày là biểu tượng của Thầy Lạc Long Quân mặt trời lặn ở phương Tây.

Như thế bánh tày, bánh thầy, bánh mặt trời lặn tức bành tét biểu tượng cho Lạc Long Quân. Những tộc làm bánh tầy thuộc dòng cha Lạc Long Quân.

.Nếu để bánh dầy tròn lên bánh chưng vuông ta có lưỡng hợp mặt trời tròn trên đất vuông giống như vòm trời mai rùa trên bụng rùa vuông đất. Các ngôi một cổ thường có mái hình vòm tròn trên mặt mộ vuông mang ý nghĩa lưỡng hợp vòm trời tròn-đất vuông này (về sau mộ có hình vòm hỉnh trứng trên khuôn một chữ nhật như thường thấy ngày nay).

.Nếu để đòn bánh tét hình trụ nọc trên bánh dầy tròn nòng  ta có lưỡng hợp nòng nọc, âm dương mang hình ảnh của tượng hình linga nọc hình trụ trên yoni nòng tròn.

.Nếu nhìn theo diện tương đồng cùng ngành bánh dầy, thì khi ta để bánh dầy dương (mầu đỏ) lên bánh dầy âm màu trắng là có lưỡng hợp nòng nọc, âm dương dưới dạng nguyên tạo, sinh tạo mang hình ảnh mặt trời-mặt trăng.

.Nếu nhìn theo diện tương đồng cùng ngành bánh chưng, thì khi ta để đòn bánh tét trụ nọc tròn trên bánh chưng vuông ta có tượng linga trụ nọc trên yoni vuông.

.Theo nghĩa nguyên thủy nòng nọc, âm dương phát xuất từ bộ phận sinh dục nữ nòng vòng tròn O và bộ phận sinh dục nam nọc chấm nguyên tạo hay nọc que thì bánh dầy tròn trắng là nòng không gian âm hay chấm mặt trời nguyên tạo và bánh tét trụ tròn là nọc mặt trời. Bánh dầy và bánh tét nguyên thủy mang hình ảnh nòng nọc, âm dương. Thờ bánh dầy bánh chưng hình trụ (bánh tét) có một khuôn mặt nguyên thủy là thờ sinh thực khí, phồn thực, thờ nõ nường.  Sự thờ phượng nõ nường này còn thấy ở Bắc Việt Nam.

Sự thờ phượng sinh thực khí này khi xã hội đi vào nông nghiệp chuyển qua ý nghĩa cầu mùa, cầu được mùa, sản suất nhiều. Ở các bờ ruộng của nhiều sắc tộc như người Mường có cắm các «que bông». Cây que chuốt nhọn để lại chùm dăm bào  bao quanh thân nọc.

Nhìn dưới dạng nòng nọc, âm dương que bông mang hình ảnh nọc dương vật đâm qua vòng tròn lông dăm bào âm hộ.  Về thời phụ quyền thì dương vật được dùng nhiều hơn. Các cây que bông lúc này chuốt để lại chùm dăm bào ở đầu trên mang hình ảnh bộ phận sinh dục nam có chùm lông giống như các cây inau kike của người Ainu. Lưu ý (i)nau chính là Việt ngữ nêu và kike chính là Việt ngữ ki, ke là cây, cọc, bộ phân sinh dục nam. Inau kike là cây nọc, cây nõ phái nam (Khai Quật Kho Tàng Cổ Sử Hừng Việt).

Ta cũng đã thấy hình chiếc cuốc bằng đồng có cán hình dương vật của Vương quốc Điền (xem Nghệ Thuật Đồ Đồng Cổ của Vương quốc Điền). Ethiopia cổ còn để lại di tích những trụ đá hình dương vật (phallic menhirs) ở bờ ruộng mang biểu tượng cho may mắn, tốt lành và sự hiện diện của các vật này hứa hẹn được mùa.

Như vậy nguyên thủy phải hiểu bánh dầy bánh chưng có nguồn gốc từ sự thờ phượng sinh thực khí, thờ phương phồn thực, thờ phượng nõ nường. Sự thờ phượng này còn nối tiếp vào thời nông nghiệp qua hình ảnh bánh chưng và bánh dầy là chuyện tất nhiên vì nó phù hợp với sự cầu mùa, được mùa trong ý nghĩa sinh tạo, mắn sinh của nòng nọc, âm dương giao hòa của Vũ Trụ giáo.

BÁNH CHƯNG VÀ VIỆT DỊCH NÒNG NỌC

Bánh dầy bánh chưng mang nghĩa nòng nọc, âm dương  có nguồn gốc từ nõ nường, bộ phận sinh dục nam nữ vì thế mà bánh chưng không phải chỉ là biểu tượng cho đất, cho đồng ruộng mà còn liên hệ chặt chẽ với Việt Dịch Nòng Nọc dựa trên nòng nọc, âm dương.

Xã hội loài người khởi đầu theo mẫu hệ. Những tộc theo nông nghiệp vẫn giữ truyền thống mẫu hệ. Vì vậy bánh chưng biểu tượng cho ngành Lửa Mẹ Tổ Âu Cơ mang khuôn mặt trội hơn khuôn mặt bánh tét ngành cha Lạc Long Quân. Do đó dấu tích Việt Dịch nghiêng về âm Dịch còn thấy rõ trên bánh chưng. Trước hết hãy tìm hiểu tại sao lại do Lang Liêu, người con thứ 18 làm ra bánh chưng mà không phải là do một Lang thứ 10, 14, 16…? Con số 18 là DNA của Hùng vương như Hùng vương có 18 đời, cái quạt giấy mặt trời mọc có 18 cái nan, vua Hùng thứ 18 có con gái tên Mỵ Nương là cháu 27 đời Thần Nông-Viêm Đế, Tiên Dung lúc 18 tuổi gặp Chử Đồng Tử…

Ta đã biết ma phương (magic square)  3/18 (có số trục ở tâm hình vuông là số Đoài 3 vũ trụ, bản thể bầu vủ trụ của Hùng Vương và tổng số các chi là 18); ma phương 6/18 (có số trục ở tâm hình vuông là số Tốn 6 vũ trụ, bản thể bầu tạo hóa của Mẹ Tổ Âu Cơ và tổng số các chi là 18) và ma phương 9/18 (có số trục ở tâm hình vuông là số Chấn 9, bản thể của Lạc Long Quân  và tổng số các chi là 18).  Ta cũng có 3 (Hùng Vương) + 6 (Âu Cơ) + 9 (Lạc Long Quân) = 18 (xem DNA Của Hùng Vương).

Đồng bánh chưng hình vuông có 4 sợi lạt, tức bốn giải nước (dòng nước chẩy giống như giải dây). Bốn sợi lạt là bốn kinh rạch, bốn lạch nước dẫn thủy nhập điền chia ruộng đồng bánh chưng ra làm chín ô mang hình ảnh của ma phương. Có tác giả cho ma phương bánh chưng là Lạc Thư ở sông Lạc.

Đồng bánh chưng có mang hình ảnh Lạc điền thư, hình ma phương Lạc điền liên hệ với Việt Dịch Nòng Nọc Việt Thường.

Kết Luận

Bánh chưng, bánh tét, bánh dầy phát xuất từ tục thờ nõ nường phồn thực nguyên thủy mang hình ảnh nòng nọc, âm dương. Trong xã hội nông nghiệp trồng lúa,  bánh dầy, bánh chưng mang thêm ý nghĩa tạ ơn Tam Thế, cầu mùa, sản xuất, gặt hái được mùa cũng nằm trong tín ngưỡng phồn thực. Với ý nghĩa lưỡng hợp nòng nọc, âm dương, bánh dầy bánh chưng diễn tả trọn vẹn ý nghĩa Vũ Trụ Tạo Sinh, Vũ Trụ giáo, Việt Dịch. Bánh chưng diễn tả ma phương của Dịch nòng nọc, âm dương. Các nhà nho hiểu theo ý nghĩa trời đất là hiểu theo nghĩa duy tục rất muộn của văn hóa Trung Hoa.

Đạo hiếu, thờ phượng tổ tiên thì cũng nằm trong Vũ Trụ giáo, ta phải hiểu là bánh dầy bánh chưng tạ ơn vũ trụ Tam Thế trong đó phải kể từ Viêm Đế-Thần Nông, Tổ Hùng…

Bánh chưng có hình vuông biểu tượng chính cho ngành nữ Mẹ Tổ Âu Cơ thái dương thấy nhiều ở các tộc thuộc nhánh Lửa theo mẹ Âu Cơ  lên núi như Mường (văn hóa Mường nghiêng nhiều về Mẹ Tổ Âu Cơ) tức ngành Kì Dương Vương. Mẹ Tổ Âu Cơ được thờ như Mẹ Lúa, Nữ Thần Lúa. Trong khi bánh chưng hình trụ tròn tức bánh tét thấy ở các tộc thuộc ngành Nước Lạc Long Quân xuống biển, như các tộc ở vùng Cổ Loa và ở Trung Nam vốn là con dân của ngành cha Lạc Long Quân di cư vào.

Trên bàn thờ ngày tết phải có cả bánh chưng vuông và bánt tét trụ tròn cho đủ lưỡng hợp  nòng nọc, âm dương, cho đủ đạo hiếu vời cả Mẹ Tổ Âu Cơ lẫn Cha Tổ Lạc Long Quân. Nếu để bánh dầy thì cũng phải đủ hai loại bánh dầy nòng nọc, âm dương tương ứng với tính âm dương của bánh chưng và bánh tét.