Lịch sử Red Bull thương hiệu nước tăng lực số một thế giới đến từ Thái Lan. Ở Việt Nam khi nhắc đến nước tăng lực thì người ta sẽ nói đến bò húc hay là bò cụng. Đây là thương hiệu nước tăng lực phổ biến nhất trên thế giới, ít ai biết được rằng nó có nguồn gốc từ Thái Lan và xuất phát điểm ban đầu là nước tăng lực giá rẻ dành cho lao động.
Sau gần một kỷ từ làng quê nghèo khó thì nó đã vươn mình ra khu vực Châu Âu và Bắc Mỹ. Trở thành thương hiệu nước tăng lực nổi tiếng nhất trên thế giới với những chiến lược marketing đầy táo bạo.
Ý tưởng đến thật tình cờ
Chaleo Yoovidhya sinh ngày 17/8/1923 trong một gia đình người Thái gốc Hoa tại làng Baan Khao Chang, tỉnh Phichit, Thái Lan. Năm 10 tuổi ông đã phải bỏ học để đi bán hoa quả và chăn vịt nhằm phụ giúp gia đình. Sau nhiều năm nỗ lực và tiết kiệm, ông tự mình thành lập công ty dược, chuyên phân phối các loại thuốc kháng sinh trên khắp cả nước.
Bên cạnh đó ông vẫn làm thêm công việc điều phối viên cho hãng xe chở hàng, trong khoảng thời gian này ông cũng để ý tới việc những tài xế đường dài, phải thường xuyên sử dụng các loại nước uống tăng lực khác nhau dể có thể hoàn thành tốt công việc hàng ngày.
Nhận thấy tiềm năng của mặt hàng nói trên Yoovidhya đã bắt đầu nghiên cứu một loại nước tăng lực hoàn toàn mới. Năm 1975 ông cho ra đời sản phẩm Krating Daeng trong tiếng thái có cùng nghĩa với Red Bull, với thành phần chính là cafein, taurin và đường mía.
Suốt 12 năm sau, Krating Deang được bán như một loại nước tăng lực giá rẻ dành riêng cho người lao động nghèo tại những vùng quê ở Thái Lan. Ông Yoovidhya chia sẻ rằng sản phẩm của ông không thể cạnh tranh nổi với các thương hiệu lớn đang có mặt trên thị trường bấy giờ. Vì vậy nó chỉ được bày bán nhỏ lẻ với giá cả phải chăng ở nông thôn mà thôi.
Mọi chuyện chỉ thay đổi vào năm 1987 khi Dietrich Mateschitz, một nhân viên bán thuốc đánh răng người áo đã nhìn ra tiềm năng của loại nước tăng lực này. Lúc đó ông cần tìm một thứ giúp cơ thể thoải mái hơn, sau cuộc hành trình dài bằng máy bay và vô tình mua đúng chai nước tăng lực này.
Ông nhận thấy loại nước tăng lực này dù rất phổ biến với dân lao động tại Thái, nhưng thị trường đáng giá nhất là Âu Mỹ lại chưa có một sản phẩm tương tự nào. Ông Mateschitz nhớ lại, tôi cảm thấy rất bất ngờ về công dụng tuyệt vời của loại nước tăng lực trên và ngay lập tức tìm tới nơi sản xuất, để cùng hợp tác mở rộng thị trường đầy tiềm năng này sang các nước phương tây.
Giai đoạn đầu khó khăn
Vào tuổi 40 Dietrich quyết định khởi nghiệp cùng với đối tác Chaleo Yoovidhya, trong đó mỗi người đầu tư 500.000 USD tiền tiết kiệm của mình. Lúc mới thành lập, ông Chaleo chịu trách nhiệm về sản xuất còn Mateschitz là người điều hành và phân phối sản phẩm.
Sau đó Mateschitz đã thay đổi tất cả từ công thức đến bao bì, và tên gọi nước tăng lực khi gọi tên sản phẩm mang tính quốc tế là Red Bull. Ông còn biến nó thành nước uống có ga và đựng trong lon màu xanh lam đặc trưng. Tuy nhiên con đường lập nghiệp của hai nhà sáng lập không đơn giản như họ tưởng.
Với thủ tục và tiêu chuẩn khắt khe tại Châu Âu, Dietrich phải mất hơn 3 năm mới xin được giấy phép kinh doanh sản phẩm nước tăng lực tại thị trường này. Khó khăn chồng chất khó khăn, với kết quả khảo sát ý kiến người tiêu dùng ngay sau đó cho thấy đa số khách hàng cho rằng vị của Rea Bull quá ngọt. Và họ hoàn toàn không có mong muốn bỏ tiền ra mua sản phẩm này.
Reb Bull nhanh chóng tiêu sạch số tiền một triệu USD ban đầu, nhưng Dietrich tin rằng sản phẩm con cưng của mình nhất định sẽ thành công. Ông bắt tiếp tục bỏ tiền túi của mình ra để hoạt động mà không nhờ sự trợ giúp nào từ bên ngoài.
Ông cũng quyết định rằng thị trường Áo quê nhà hoàn toàn không thích hợp để phát triển sản phẩm Reb Bull. Từ đó ông mạo hiểm mang sản phẩm của mình đi bán ở các thị trường lớn hơn nữa như Anh, Đức và Hungari.
Thành công nhờ ý tưởng Marketing táo bạo
Sau khi quyết định mở rộng thị trường ra nhiều nước của Châu Âu, Dietrich cho rằng phương pháp Marketing truyền miệng là cách thức duy nhất để Reb Bull có thể phát triển. Ông bắt đầu thực hiện chiến dịch thuê các sinh viên đại học, rồi để họ chạy xe trong khuôn viên trường với một thùng Red Bull trên nóc.
Các sinh viên này có nhiệm vụ đơn giản là phân phát các lon Red Bull miễn phí cho các bạn học, hoặc đem Red Bull đi dự các buổi tiệc hoặc học nhóm. Bằng cách đem thẳng sản phẩm đến tay người tiêu dùng, thương hiệu Red Bull ngay lập tức trở thành một chủ đề gây bàn tán xôn xao. Và nhanh chóng lan truyền trong đối tượng mục tiêu ban đầu.
Bằng những hiểu biết và kinh nghiệm của mình, Mateschitz tiếp tục tài trợ cho cuộc thi Flugtag. Nơi người tham gia sẽ tự chế tạo máy bay và cố gắng bay qua một hồ nước càng xa càng tốt. Cuộc thi này thu hút sự chú ý của báo chí lẫn người hâm mộ toàn cầu, và được phát sóng trực tiếp trên kênh truyền thông của hãng.
Thương hiệu nước tăng lực Red Bull trở nên nổi tiếng tại Châu Âu và được nhiều người biết đến không lâu sau đó. Reb Bull còn tại trợ phần thường cho các chương trình mạo hiểm và hấp dẫn với giới trẻ, nơi mà sản phẩm này chỉ tốn một chi phí rất nhỏ nhưng đem đến hiệu quả truyền thông cao.
Ngoài ra còn đồng thời trở thành nhà tài trợ độc quyền cho hơn 500 vận động viên mạo hiểm, thường tham gia các cuộc thi đấu hay các sự kiện phá kỷ lục thế giới. Chọn đúng đối tượng và mạnh dạn mở rộng thị trường của riêng mình, Red Bull khôn ngừng phát triển.
Năm 1997 doanh số bán ra của Reb Bull lên đến 1 triệu lon, trong đó phần lớn là nhờ vào việc tiếp cận thị trường Mỹ sau nhiều năm vòng quanh Châu Âu. Năm 1998 doanh số của Reb Bull đã lên tới 300 triệu lon, và chỉ 2 năm sau đó hãng tuyên bố doanh số đã đạt 1 tỷ usd trên toàn cầu.
Ngày nay Reb Bull chiếm ưu thế tuyệt đối trên thị trường thế giới với hơn 43% thị phần trong năm 2015. Tính đến 2017 Reb Bull đã mang về gần 7.4 tỷ USD doanh thu và mở rộng đội ngũ nhân viên lên tới 11.886 người.
Việc hợp tác với Dietrich Mateschitz để cho ra đời Red Bull đã mang đến nhiều cơ hội phát triển hơn. Tuy nhiên thương hiệu nước tăng lực nổi tiếng này đã tự biến mình thành thương hiệu của nước Áo. Con trai của Yoovidhya từng chia sẻ rằng ông cảm thấy rất tự hào khi sản phẩm của Thái Lan có thể vang danh trên Quốc tế, tuy nhiên cũng thấy buồn vì ít người biết đến xuất xứ của thương hiệu nổi tiếng này.
Bí quyết thành công
Reb Bull đã thành công trong việc bán nước tăng lực nhờ vào mạng lưới phân phối rộng khắp trên toàn thế giới. Red Bull có sẵn tại các địa điểm thuận tiện như siêu thị, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng bán lẻ hoặc thậm chí câu lạc bộ đêm, quán ba và sòng bạc.
Để quảng bá thương hiệu, Red Bull xây hẳn một khu riêng ở một sân bay hay thành lập riêng một hãng phát thanh và truyền hình. Ngoài ra Reb Bull còn mua lại không ít đội bóng đá chuyên nghiệp ở một vài quốc gia ở Châu Âu, đặc biệt là đầu tư vào đội đua riêng ở giải đua xe công thức một.
Đừng quên rằng Red Bull từng đầu tư một khoản hơn 2 triệu USD cho một bộ phim, điều này chứng tỏ chiến lược truyền thông của hãng rất mạnh tay. Ngoài ra còn có thể kể đến đại nhạc hội Coachella được tổ chức vào 2 cuối tuần liên tiếp vào tháng 4 mỗi năm.
Năm 1999 lễ hội lần đầu tiên được khai mạc với sự tham gia của các nghệ sỹ nổi tiếng, giá vé tại thời điểm đó là 50 USD cho một ngày, và có khoảng 37.000 vé đã được bán ra.
Sau gần hai thập kỷ người tham dự phải chi 400 USD cho một đêm ở Coachella, nhưng mức giá cao đó không thể cản được tốc độ cháy của 250.000 vé mỗi năm. Biến đây trở thành sự kiện có lợi nhuận cao nhất nước Mỹ, tiếp năng lượng cho chuỗi lễ hội này chính là nhà tài trợ Red Bull.
Thương hiệu này không chỉ là nhà tài trợ chính cho chương trình mà còn cử hàng trăm nhân viên trong trang phục quen thuộc, túc trực ở khắp mọi nơi, để sẵn sàng tiếp lửa cho cuộc chơi thêm sôi động.
Mặt trái của thành công
Không giống như các tên tuổi nước giải khát hàng đầu như Coca Cola, Pepsi nguyên liệu để sản xuất ra một lon Red Bull hoàn tòa không phải là một bí mật quốc gia. Khi danh sách cấu tạo các chất của Red Bull được ghi ngay trên lon sản phẩm.
Cũng giống như nhiều loại nước tăng lực khác, Red Bull có chứa nhiều taurin, inositol đường và các vitamin tan trong nước thuộc nhóm B. Những chất này được cho là giúp cơ thể sảng khoái và tăng cường sự trao đổi chất.
Chính vì dính vào các buổi tiệc tùng ăn chơi đình đám nên một số người đã lên án Red Bull là dung dịch gây nghiện được bày bán tự do. Điều này một mặt giúp tăng doanh thu của Red Bull, đồng thời lại khiến cho một số người chủ trương bài trừ chất gây nghiện, chĩa mũi dùi công kích vào hãng.
Các viên chức ở cải Iceland lẫn Hoa Kỳ đều đã có lần đưa ra lệnh cấm bày bán nước tăng lực kể cả Red Bull, sau khi có nhiều tai nạn xảy ra trong đó nước tăng lực được xem là tác nhân chính. Tuy nhiên có một thực tế là người ta càng khuyến cáo Red Bull là không tốt cho sức khỏe, thì giới trẻ lại càng thích loại nước uống giải khát này và hàng triệu sản phẩm vẫn được bán ra trên thị trường toàn cầu.
Người đàn ông với tấm lòng nhân hậu
Nhà sáng lập Chaleo Yoovidhyas là người theo đạo phật, ông thích dành thời gian rảnh cho trang trại của gia đình. Chính vì vậy dù là tỷ phú giàu có, nhưng ông từng được thân mật là một lão nông. Suốt ba thập kỷ dẫn dắt công ty, tỷ phủ này chưa bao giờ xuất hiện trước báo giới, cũng như đồng ý trả lời bất kỳ tờ báo nào.
Trong những lần trở lại làng Baan Khao Chang, ông đã trao rất nhiều suất học bổng cho trẻ em đồng thời mời dân làng lên Bangkok làm việc cho nhà máy Red Bull, nhằm giải quyết vấn đề việc làm cho nhiều thế hệ người dân nơi đây.
Năm 2011 khi nơi này bị thiệt hại nặng nề sau cơn lũ lịch sử, ông Yoovidhyas đã gửi những hộp cứu sinh chứa gạo, thực phẩm đóng hộp, thuốc men và đèn pin cho những hộ gia đình nghèo khó.
Một người dân tại làng Baan Khao Chang chia sẻ mặc dù đã giàu có nhưng ông Chaleo vẫn không quên gốc gác của mình, nếu muốn xin việc vào nhà máy Red Bill chỉ cần gặp trực tiếp ông ấy là được. Nhờ vậy mà nhiều gia đình đã có công ăn việc làm cũng như nguồn thu nhập ổn định.
Cuộc sống gia đình không như mơ
Gia tộc Yoovidhyas gồm 10 thành viên nắm giữ 49% cổ phần của Red Bull, trong khi đó người con trai của người sáng lập sở hữu thêm 2% cổ phần nữa, còn lại 49% do Mateschitz sở hữu. Hiện tại Red Bull đang gặp khó khăn trong việc tìm người kế nghiệp.
Trong khi Mateschitz vẫn phụ trách tốt mảng Marketing thì thế hệ con cháu của gia tộc Yoovidhyas lại cho thấy năng lực không thực sự ấn tượng. Bản thân nhà sáng lập Chaleo Yoovidhyas rất giản dị, tiết kiệm và yêu quê hương nhưng con cháu của ông lại không học được những đức tính này.
Sau khi ông qua đời vào đầu năm 2012 dân làng Baan Khao Chang cho biết ông Yoovidhyas là người lao động vất vả kiếm tiền. Nhưng gia đình của ông ấy sinh ra đã giàu có, họ cũng muốn được giàu có như ông cha mình nhưng lại không muốn phải làm việc, mọi điều mà họ quan tâm chỉ là chính bản thân mình mà thôi.
Để chứng minh cho điều này người dân đã lấy ví dụ về cháu trai của ông là Vorayuth, cuối năm 2012, chỉ 6 tháng sau khi ông qua đời. Vorayuth đã phóng chiếc xe Ferrari đắt tiền trên đường phố Bangkok trong tình trạng say xỉn và đâm phải người cảnh sát đang đi tuần khiến người này tử vong ngay tại chỗ.
Thậm chí Vorayuth cũng không dừng xe lại mà vẫn tiếp tục phóng xe kéo lê thi thể vị cảnh sát xấu số hàng trăm mét trên đường. Vorayuth đã bị khởi tố với tội danh lái xe trong tình trạng xay xỉn và cố ý bỏ trốn sau khi gây tai nạn. Mặc dù vậy Vorayuth vẫn biện minh trước tòa rằng chính nhân viên cảnh sát đã cố tình lao vào mũi xe của mình.
Sau phiên toàn đàu tiên thì Vorayuth đã bị khởi tố và truy nã trên toàn cầu, sau khi anh liên tục cáo bệnh và bỏ trốn ra nước ngoài trong mỗi lần triệu tập trong suốt 5 năm.
Và đến ngày 3/9/2017 thì 3 cáo buộc là đâm xe rồi bỏ trốn, chạy xe quá tốc độ và lái xe khi đang say xỉn đã hết thời hạn truy tố. Trong khi cáo buộc cuối cùng lái xe nguy hiểm gây chết người vẫn còn thời hạn truy tố đến năm 2027, và nếu bị bắt thì anh có thể bị phạt đến 10 năm tù giam.
