Khánh Hòa rất nổi tiếng với các loài hải sản tươi sống giá bình dân từ tôm, cua, ghẹ, ốc biển, sò huyết… Đặc biệt trong số này là cua Huỳnh Đế – một loài hải sản rất quý hiếm nổi tiếng tập trung nhiều ở các vùng biển duyên hải miền Trung, nhất là ở Phan Thiết và Nha Trang.
Cách lý giải tên gọi cua Huỳnh Đế khá thú vị. Ngày xưa, khi vua du ngoạn ở các vùng biển đẹp, thấy người dân nơi đây đánh bắt được loại cua lạ, có màu đỏ hồng như chiến bào, hình dáng như loài rùa nên ăn thử thì thấy ngon nên truyền chỉ phải dâng lên hoàng cung. Vì thế gọi là cua Huỳnh Đế còn gọi là cua hoàng đế – loài cua mà vua lưu truyền trong dân gian.
Cua Huỳnh Đế có hình thù độc đáo, hình dáng có phần giống con tôm, phần đầu lớn nhiều râu, mai suôn hơi dài hình quả táo chứ không giống các dạng mai cua khác. Cua Huỳnh Đế có hương vị thơm ngon, thịt chắc, ngọt và gạch rất chắc, thơm, béo ngậy hơn hẳn gạch các loại cua, ghẹ khác.
Người ta có thể chế biến cua Huỳnh Đế thành nhiều món như rang me, rang muối, nướng… nhưng ngon và đơn giản nhất vẫn là món hấp chấm với muối tiêu ớt xanh hoặc luộc lấy thịt phi hành với gia vị rồi nấu cháo.
